Pilot studie naar het effect van profylactische versus therapeutische behandeling met koolteer en vaseline lanette op het barrièreherstel van de huid in afwezigheid van een chronische inflammatoire component

Achtergrond: In atopische dermatitis (eczeem, AD) is er sprake van een
verstoring van de expressie van barrière-eiwitten in de huid, waaronder het
filaggrine (FLG) eiwit. Mutaties in het FLG gen, die leiden tot een verminderde
eiwitexpressie, zijn de belangrijkste risicofactor voor het ontwikkelen van AD.
Het verbeteren van de huidbarrière in AD wordt gezien als een belangrijk
therapeutisch aangrijpingspunt. Eén van de mogelijke behandelingen om de
huidbarrière te verbeteren is het aanbrengen van koolteerzalf. Het gebruik van
koolteer voor huidaandoeningen is al meer dan 2000 jaar oud. Het
werkingsmechanisme van koolteer is lange tijd onduidelijk geweest, maar onze
onderzoeksgroep heeft recent aangetoond dat activatie van de aryl
koolwaterstofreceptor (AHR) in de huid door koolteer leidt tot een inductie van
huidbarrière-eiwitten en verminderde ontstekingsrespons. Deze studie is een
belangrijke eerste stap geweest in het ontrafelen van het werkingsmechanisme
van koolteerzalf. Het centrale dogma dat FLG expressie een maat is voor
huidbarrière-functie en dat een gebrek aan filaggrine leidt tot
huidbarrièreverstoring staat echter ter discussie. Het is dan ook de vraag of
de inductie van filaggrine door teerzalf leidt tot een daadwerkelijk herstel
van de huidbarrière, of dat er andere mechanismen ten grondslag liggen aan de
effectiviteit van teerzalf bij AD.

Doelstelling: Het bestuderen of de inductie van huidbarrière-eiwitten,
waaronder FLG, door koolteerzalf of vaseline lanettezalf leidt tot een versneld
barrière-herstel van de huid, in afwezigheid van een chronische inflammatoire
component.

Studie opzet: Vehicle-controleerde interventie pilotstudie

Interventie: Vrijwilligers worden gevraagd tweemaal daags koolteerzalf en vaseline lanette zalf (vehicle) aan te brengen op hun huid gedurende 4 dagen.

Risico-inschatting: Vrijwilligers komen driemaal op onze polikliniek in een
tijdsbestek van maximaal 7 dagen. Gedurende 4 dagen zullen zij thuis tweemaal
daags de zalf aanbrengen op de huid. Het bezoek aan de polikliniek zal tussen
de 45 en 120 minuten in beslag nemen waarbij er niet-invasieve metingen
uitgevoerd worden (TEWL, hydratie, roodheid en microscopische opname van de
huid). Hiervan zullen de vrijwilligers geen hinder ondervinden. Daarnaast
worden er tapestrips en huidbiopten afgenomen. De te verwachten risico*s voor
deelname aan deze studie zijn verwaarloosbaar. Koolteerzalf is een bewezen
veilige behandeling en een bestaande therapie die beschreven is in de
richtlijnen voor AD. Het verzamelen van tapestrips is niet invasief en brengt
daarmee slechts een zeer geringe last mee voor de deelnemers aan beide
studiegroepen. Huidbiopten herstellen in de regel zonder complicaties en laten
slechts een klein litteken achter. Hechtingen zijn niet nodig bij dit formaat
huidbiopten en overmatige bloedingen komen zelden voor. Personen waarvan bekend
is dat zij vaker hypertrofe littekens of keloïden ontwikkelen worden
geëxcludeerd.