Plaatselijke inwendige bestraling voor patiënten met prostaatkanker

Laag en matig risico prostaat kanker komt vaak voor in Westerse landen. Deze
carcinomen groeien vaak langzaam en komen daardoor vaak klinisch niet tot
uiting. Echter, door de komst van de Prostaatspecifiek Antigeen (PSA) bepaling
komen deze carcinomen wel vaak aan het licht. Tot op heden is er nog geen
consensus over de beste behandeling ten aanzien van deze tumoren. Vaak wordt
low-dose-rate brachytherapie toegepast, omdat het een minimaal invasieve
procedure is. Met deze therapie wordt echter nog ernstige toxiciteit gezien.
Studies met betrekking tot high-dose-rate brachytherapie als monotherapie,
waarbij de gehele prostaat behandeld wordt, laten veelbelovende resultaten
zien. Toxiciteit van rectum en blaas zijn laag, er wordt echter nog steeds
graad 3 toxiciteit gezien. De verwachting is dat de toxiciteit van rectum en
blaas bij patienten met gelokaliseerd prostaat carcinoom zal verminderen door
lokale behandeling van de tumor. Deze behandeling kan bewerkstelligd worden met
MRI geleide high-dose-rate brachytherapie. In het verleden was focale
behandeling technisch niet mogelijk, omdat de bepaling van de tumor localisatie
niet exact genoeg was. Tegenwoordig is er op onze afdeling een MRI
high-dose-rate brachytherapie faciliteit. Met deze faciliteit kan de tumor
beter in beeld gebracht worden en kunnen de catheters nauwkeuriger geplaatst
worden. Bij het gebruik van focale behandeling wordt minder toxiciteit
verwacht, omdat er minder dosis op blaas en rectum zal komen. In een eerdere
studie werd een dosis van 19 Gy op de gehele prostaat gegeven, wat technisch
haalbaar bleek te zijn en weinig toxiciteit gaf. Derhalve wordt verwacht dat 19
Gy focaal op de tumor mogelijk zal zijn. In het geval dat de tumor zal
terugkeren, krijgt de patient een MRI en een PET scan. Afhankelijk van de
bevindingen op deze scans zal de patient opnieuw behandeld worden.

Bepalen van de toxiciteit van MRI geleide high-dose-rate brachytherapie als
monotherapie bij gelokaliseerd prostaat kanker. Als secundaire eindpunten
worden technische haalbaarheid, kwaliteit van leven en biochemische ziektevrije
overleving onderzocht.

Prospectieve ontwikkelingsstudie waarbij MRI geleide high-dose-rate
brachytherapie wordt toegepast als focale monotherapie voor gelokaliseerd
prostaatkanker. Prostaatkanker patienten vanuit het UMC Utrecht die voldoen aan
de inclusiecriteria zullen benaderd worden voor deelname aan het onderzoek.
Voor de behandeling zal een diagnostische MRI verricht worden. Tijdens de
behandeling zal een MRI zonder contrast gemaakt worden voor beeldvorming van de
brachytherapie catheters. Zes maanden na behandeling zal een derde MRI gemaakt
worden ter beoordeling van de behandelrespons.
De inclusietijd voor dit onderzoek zal drie jaar bedragen. Tijdens de eerste 90
dagen na behandeling zal de acute gastro-intestinale en/of urogenitale
toxiciteit gemonitord worden. Na deze periode zal de late gastro-intestinale
en/of urogenitale toxiciteit in kaart gebracht worden gedurende een periode van
10 jaar. Toxiciteit zal gemeten worden aan de hand van de Common Toxicity
Criteria for Adverse Events (CTCAE) versie 4.0. Kwaliteit van leven
vragenlijsten zullen gedurende 10 jaar na behandeling afgenomen worden.
Hiervoor zullen de RAND-36, EORTC QLQ-PR-25, de EORTC QLQ-C30 en de IIEF-5
vragenlijsten gebruikt worden. Voor bepaling van een biochemisch recidief zal
het Prostaatspecifiek Antigeen (PSA) gemeten worden.
Het eerste follow-up bezoek zal 4 weken na behandeling plaatsvinden. Gedurende
het eerste jaar na behandeling zal de patient elke drie maanden teruggezien
worden. Het tweede jaar na behandeling zal de patient twee keer worden
teruggezien en erna jaarlijks.
In het geval de tumor recidiveert zal een MRI en een PET scan verricht worden.
Afhankelijk van de bevindingen op deze scans zal voor een herbehandeling
gekozen worden.

High-dose rate brachytherapie zal worden uitgevoerd bij patienten met gelokaliseerd prostaatkanker. De behandeling zal bestaan uit een éénmalige fractie van 19 Gy. High-dose-rate brachytherapie zal worden toegepast door middel van het echo-geleid inbrengen van catheters via het perineum. Met behulp van MRI wordt de locatie van de catheters bepaald en zo nodig aangepast. Vervolgens wordt voorafgaand aan de behandeling een dosis planning uitgevoerd, waarmee de dosis op de verschillende doelgebieden wordt voorspeld. De intekening van het Gross Tumour Volume (GTV) wordt gedaan met gebruik van de diagnostische MRI. Het Clinical Target Volume (CTV) wordt gedefinieerd als het GTV met een ruime marge, zodat eventuele tumoruitbreiding in het CTV valt. Het Planning Target Volume (PTV) zal gelijk zijn aan het CTV. Na de behandeling zullen de catheters verwijderd worden en zal de patient, na een korte observatie op de afdeling, uit het ziekenhuis worden ontslagen.

Er zal een strikte dosis limiet gehandhaafd worden voor de kritieke organen in
het bestralingsgebied, zoals urethra, blaas en rectum. Met behulp van deze
strikte dosis planning voorafgaand aan de behandeling, is het onwaarschijnlijk
dat ernstige toxiciteit zal ontstaan. We verwachten dan ook dat focale
high-dose-rate brachytherapie tot minder toxiciteit zal leiden ten opzichte van
de standaard behandeling. De extra MRI scan gedurende de behandeling zal geen
extra risico's voor de patient opleveren. Focale high-dose-rate brachytherapie
van de prostaat is nooit eerder uitgevoerd. Derhalve is het onbekend hoe vaak
na deze behandeling biochemisch recidieven zullen optreden. Voor het bepalen
van een biochemisch recidief zal de Phoenix criteria (Nadir +2) worden
toegepast. In het geval van een recidief zal een MRI en PET scan verricht
worden en aan de hand van de bevindingen zal herbehandeling plaatsvinden.