Preventieve farmacogenetische testen ter voorkoming van bijwerkingen

In de afgelopen jaren hebben meerdere gerandomiseerde gecontroleerde
onderzoeken (voor een aantal geneesmiddel-gen combinaties) aangegeven dat het
farmacogenetische testen van patiënten voor dat zij een geneesmiddel starten,
om dosis en geneesmiddel keuze te sturen, patiënten uitkomsten kan verbeteren.
Bijna 15% van de geneesmiddelen die beoordeeld zijn door het European Medicines
Agency tussen 1995 en 2014 hebben farmacogenetische informatie in hun product
label. Farmacogenetische richtlijnen, om dosis en geneesmiddel keuze te sturen,
zijn ontwikkeld door de Farmacogenetica werkgroep van de Koninklijke
Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie (KNMP). Ondanks de
ontwikkeling van commerciële farmacogenetische testen, is de toepassing van
farmacogenetica in klinische zorg zeer beperkt. PREPARE heeft als doel om
farmacogenetica te implementeren in patiënten zorg. PREPARE zal de
implementatie van een preventieve farmacogenetische test (een panel van
klinisch relevante farmacogenen waarvoor KNMP richtlijnen beschikbaar zijn) in
zeven landen binnen de Europese Unie realiseren. Het doel van deze prospectieve
klinische studie is om de collectieve impact van deze implementaties op
patiënten uitkomsten en kosteneffectiviteit te meten.

Om te bepalen of de implementatie van preventieve farmacogenetische testen (van
een panel van klinisch relevante farmacogenetische markers, om dosis en
geneesmiddel keuze voor 39 vaak voorgeschreven medicijnen te sturen, zal
resulteren in een vermindering van het aantal klinisch relevante
geneesmiddel-genotype geassocieerde bijwerkingen. De hypothese is dat de
uitvoering van farmacogenetica gestuurd voorschrijven zowel de incidentie als
de ernst van de geneesmiddel-genotype geassocieerde bijwerkingen zal
verminderen, in vergelijking met patiënten die standaard van zorg ontvangen.

Een multicenter, open, gerandomiseerde, cross-over implementatie studie
uitgevoerd in zeven landen binnen de Europese Unie. Landen zullen worden
gerandomiseerd om te beginnen met ofwel farmacogenetica gestuurd voorschrijven
(studie arm) of standaard zorg (controle arm). Na deze periode zal een nieuwe
reeks van de patiënten worden geïncludeerd en de tegenovergestelde strategie
geïmplementeerd worden. Alle patiënten zullen worden gevolgd gedurende minimaal
12 weken; de maximale follow-up is beperkt tot 22 maanden per patiënt.
Interventie:
Van alle patiënten zal een DNA-monster genomen worden. Deze zal worden
gegenotypeerd doormiddel van een panel van 48 genetische varianten in 13
farmacogenen. De resultaten van de patiënten in de studie arm zullen: 1) worden
opgenomen in het (elektronische) medisch dossier en 2) aan de patiënt in de
vorm van een plastic kaart, verwant aan een creditcard, gegeven worden.
Genetische resultaten en KNMP richtlijnen kunnen worden gebruikt door artsen en
apothekers om de dosis en geneesmiddelkeuze, voor het geneesmiddel van inclusie
te begeleiden, en voor het voorschrijven van geneesmiddelen die eventueel later
in de studie worden voorgeschreven. Artsen en apothekers krijgen de
farmacogenetische testresultaten, maar zijn niet verplicht zich te houden aan
de KNMP richtlijnen.

Wanneer een patiënt wil deelnemen aan deze studie, wordt genetische informatie
betreffende 48 genetische varianten in 13 farmacogenen bepaald. Lasten voor de
patiënt zijn: 1) de levering van bloed of speeksel voor DNA verzameling, 2)
wordt viermaal benaderd door een onderzoeksverpleegkundige (bij aanvang, na
vier weken, na 12 weken en aan het einde van de studie), en 3) wordt gevraagd
om online enquêtes in te vullen (na twee weken, en acht weken). Patiënten die
een bijwerking ervaren die gecategoriseerd is als een "extreme fenotype" zal
worden gevraagd om een extra bloed steekproefmetingen te leveren binnen 24 uur
na het ontstaan van de bijwerking. Patiënten die geïncludeerd zijn in de studie
door een eerste voorschrift van voriconazol, metoprolol, simvastatine,
atorvastatine, fluorouracil of capecitabine worden benaderd om mee te doen aan
een sub-studie. Mochten zij beslissen mee te doen worden zij gevraagd om extra
bloed spot monsters op verschillende tijdstippen en op het moment van een
ernstige bijwerkingen af te staan. Voordelen voor patiënten in de studie arm
omvatten een mogelijk lager risico op bijwerkingen. In het algemeen worden
minimale risico*s verwacht voor de patiënt vanwege het feit dat alle
geneesmiddelen opgenomen in deze studie reeds geregistreerd zijn.