Optimaliseren van online CGT-trainingen voor angstige kinderen

Angststoornissen hebben een chronisch karakter. Angststoornissen zijn de meest
voorkomende vorm van psychopathologie bij kinderen. Een effectieve methode om
in te grijpen bij angstklachten is Cognitieve Gedragstherapie (CGT). Kinderen
krijgen echter te maken met drie barrières die hen verhinderen om optimaal te
profiteren van CGT. Ten eerste krijgt slechts 20 % van de kinderen met
angststoornissen hiervoor een training of een behandeling. Dit heeft te maken
met de toegankelijkheid en beschikbaarheid van behandeling. Ten tweede is niet
voldoende duidelijk wat de werkingsmechanismen van CGT zijn bij kinderen. Op
basis van theoretische modellen en CGT bij volwassenen krijgen zij strategieën
aangeboden om hun denkpatronen te wijzigen (minder disfunctionele cognities te
krijgen) en om hun vermijdingsgedrag te verminderen. De werkingsmechanismen van
cognitieve en gedragsmatige strategieën zijn echter beperkt en onvolledig
empirisch onderzocht bij kinderen. Ten derde zijn interventies te weinig
aangepast aan de specifieke noden van kinderen, doordat niet duidelijk is bij
welke kinderen CGT goed werkt en bij welke kinderen CGT minder goed werkt.
Mogelijk heeft het ontwikkelingsniveau van kinderen een sterke invloed op de
mate waarin zij kunnen profiteren van CGT.

Het huidige project beoogt de drie barrières, die angstige kinderen beletten
optimaal van CGT te profiteren, het hoofd te bieden. Hiertoe wordt een
laagdrempelige online op CGT-gebaseerde training voor angst bij kinderen (8-13
jaar) ontwikkeld en middels een randomized controlled trial (RCT) onderzocht op
effectiviteit (barrière 1). Binnen deze studie wordt nagegaan of de training
werkt via het verminderen van disfunctionele cognities en het verminderen van
vermijdingsgedrag (barrière 2). Tenslotte zal bekeken worden wat het effect is
van het cognitief ontwikkelingsniveau op de werkingsmechanismen van de training
(barrière 3). Zowel het verhogen van de beschikbaarheid van CGT voor kinderen
met angstproblemen door het aanbieden van een online training, als inzicht in
de werkingsmechanismen en elementen die de effectiviteit van CGT beïnvloeden,
dragen bij aan een optimalisatie van CGT voor angstige kinderen.

Longitudinaal gerandomiseerd interventieonderzoek

De online training >Leer te Durven!> is gebaseerd op de reeds uitgebrachte, 'papieren' versie van "Leer te Durven!" (Simon & Bogels, 2014), een evidence-based laagdrempelige training, die bestaat uit gebruikelijke CGT-elementen. Leer te Durven!", zal ontwikkeld worden voor kinderen van 8-13 jaar met een verhoogd angstniveau, milde of ernstige specifieke fobieën of overige DSM-5 angststoornissen van een (nog) milde ernst. De training zal volledig online worden aangeboden via het online platform en er zullen geen face-to-face bijeenkomsten plaats vinden. De exposure-oefeningen worden aangeboden middels video-voorbeelden en uitgeschreven instructies. Communicatie met een trainer vindt hoofdzakelijk plaats via de mailfunctie, maar er kan ook ondersteuning worden geboden via een chatfunctie. >Leer te Durven!> wordt individueel aangeboden, maar kinderen krijgen wel de mogelijkheid met elkaar te communiceren via een forum. De training bevat geen oudersessies. Ouders worden wel geïnformeerd over de inhoud van de training en ouders spelen wel een rol bij het stimuleren van het kind om de online training te (blijven) volgen. De therapeuten die de training geven, werken via gestandaardiseerde instructies die per sessie gedetailleerd beschreven zijn. Zij hebben daarnaast basisinstructies gekregen over het uitvoeren van cognitieve herstructurering en exposure bij kinderen in deze leeftijdsgroep met deze problematiek. Geschikte trainers zijn afgestudeerden in de bachelor of master psychologie of orthopedagogiek, maatschappelijk werkers of intern begeleiders. De training bestaat uit acht weken waar het kind gemiddeld in totaal 2 uur per week mee bezig zal zijn. De kinderen werken wekelijks met een therapeut hun opdrachten door en werken daarnaast zelfstandig de online module door. In sessie 1 maken de trainer en het kind kennis met elkaar, krijgen de kinderen een beeld van de training en wordt de rol van de ouders in de training concreet toegelicht. In sessie 2 bekijken het kind en de trainer samen, op basis van de informatie uit het diagnostisch interview en de vragenlijsten, welke twee angsten aangepakt worden in de training. Op basis van randomisatie wordt vervolgens bepaald welke angst in het eerste gedeelte (exposure) van de behandeling aangepakt wordt en welke angst in het tweede gedeelte van de behandeling (cognitieve herstructurering). Dit proces verloopt geautomatiseerd en de trainer vertelt daarna aan het kind met welke angst ze zullen beginnen. In sessie 3 worden de angstige verwachtingen van het kind (wat verwacht het kind dat er zal gebeuren?) met betrekking tot beide angsten expliciet gemaakt. Voor de eerste angst maakt het kind, onder begeleiding van de trainer, een speurplan om de angstige verwachting te kunnen toetsen. De trainer ondersteunt het kind sterk in dit proces en stuurt het kind opdat het speurplan de verwachtingen goed kan toetsen en het op een verantwoorde en veilige manier gebeurt. Dit gebeurt op speelse wijze, waarbij het kind in de huid van een detective kruipt. Tijdens sessie 4 en 5 oefent het kind met zijn angst door zich er aan bloot te stellen. Om generalisatie van het geleerde te bevorderen, gebeurt dit op verschillende manieren, in verschillende contexten. Na elke exposure (blootstelling), wordt het consolideren van hetgene geleerd is bevorderd, door te bekijken in hoeverre de angstige verwachting uitgekomen is. Tijdens sessie 6 en 7 worden cognitieve herstructuringstechnieken geleerd aan het kind. In sessie 6 gebeurt dit in algemene zin: kinderen leren hoe ze hun niet-helpende gedachten kunnen identificeren en aanpassen, zodat het een helpende gedachte wordt. In sessie 7 wordt de cognitieve herstructurering toegepast op de tweede angst van het kind. Sessie 8, tenslotte, staat in het teken van omgaan met toekomstige angsten en afscheid nemen.

- Deelnemers die alleen aan de metingen hoeven deel te nemen: 10 uur
tijdsinvestering
- Deelnemers die zowel aan de metingen als aan de interventie deelnemen: 10 +
16 uur = 26 uur tijdsinvestering