Het effect van verschillende radiotherapie doses op immuuncellen

Meer dan de helft van de patiënten met kanker ondergaat gedurende de
behandeling ook radiotherapie. Radiotherapie wordt vaak gecombineerd met andere
vormen van therapie om de kans op genezing te vergroten. Recente studies waarin
radiotherapie met immuuntherapie wordt gecombineerd laten veelbelovende
resultaten zien. Immuuntherapie is een relatief nieuwe vorm van therapie voor
de behandeling van patiënten met kanker. In deze vorm van therapie wordt het
eigen afweersysteem gebruikt om de kankercellen op te ruimen. Doordat het eigen
lichaam de kankercellen aanvalt, is er maar een beperkte kans op bijwerkingen.
Momenteel is het nog onduidelijk hoe we radiotherapie het beste met
immuuntherapie kunnen combineren. Om hier meer inzicht in te krijgen, is het is
erg belangrijk om het effect van radiotherapie op het afweersysteem te
onderzoeken, want het geven van radiotherapie op het verkeerde moment of met de
verkeerde dosis kan de afweerreactie juist ook verminderen.

Om de optimale relatie tussen radiotherapie en het afweersysteem te onderzoeken
willen wij graag in het bloed en -indien mogelijk- in de tumor de afweercellen
karakteriseren vóór, tijdens en na de radiotherapie. Ook de bacterie-status van
onze darm (microbioom) is belangrijk voor het functioneren van ons
afweersysteem en kan beïnvloed worden door radiotherapie. Door gegevens uit
bloed, tumor en de darm te combineren hopen wij de optimale behandelcombinatie
te kunnen vaststellen.

Wij willen wij nagaan wat er met de afweercellen gebeurt tijdens verschillende
soorten radiotherapie (schema*s). Met deze studie willen wij bij patiënten
gedurende hun standaard-radiotherapie voor kanker bloed afnemen en het effect
op immuuncellen bepalen. Het effect van de bestraling zal ook worden bekeken in
tumormateriaal dat via een 2e biopt bij een klein deel van de patienten
verkregen zal worden tijdens de bestraling, nml bij goed toegankelijke (orale)
kanker. Tenslotte willen wij ook het microbiooom in de darm onderzoeken
gedurende de radiotherapie. Inzicht hierin zal leiden tot het gerichter geven
van een specifieke combinatie van radio- en immunotherapie.

Patiënten die bij de afdeling radiotherapie van het Radboudumc komen voor
radiotherapie van hoofd-hals-, long- of prostaatkanker zullen worden gevraagd
enkele buizen bloed te geven vóór, tijdens en na behandeling (3 tot 5 maal in
totaal, 60 ml per venapunctie). Men krijgt bedenktijd tijdens het opstellen van
het behandelplan etc (3-7 dagen). de eerste bloedafname zal plaatsvinden vlak
vóór de eerste behandelfractie. Een 2e venapunctie zal worden verricht vlak
vóór de 2e fractie, en er zal bloed worden afgenomen een week na de laatste
behandeling. Bij de lange behandelschema's willen we nog 1 of 2 keer bloed af
laten nemen. Immuuncellen zullen worden gekarakteriseerd met flowcytometry,
waaronder CD4-, CD8- en regulatoire T cellen, Natural Killer cellen, MDSCs en
macrofagen. Ook zal er gekeken worden naar de expressie van activatie markers
zoals CD28, CD137 en CD66b, en de inhibitoire markers PD1, PDL-1, CTLA4. RNA
zal worden geïsoleerd voor eventuele specifieke genexpressie-analyses of
RNAseq. Bij orale tumoren willen wij een 2e biopt afnemen onder lokale
verdoving. Ook hierin willen wij de immuuncellen karakteriseren met behulp van
immuunhistochemie voor dezelfde markers. In feces samples van voor en na
radiotherapie zal het microbioom worden onderzocht.

De belasting als gevolg van 3-5 venapuncties is beperkt en het risico is bij
standaard afname zeer beperkt. De biopten bij een klein deel van de patienten
zullen genomen worden onder lokale verdoving, en genereren een klein risico op
beperkte bloedingen. Feces zal thuis worden verzameld zonder risico voor de
patient. Deze studie heeft geen effect op, of consequentie voor, de standaard
behandeling. Patiënten zullen niet extra naar het Radboudumc hoeven te komen
voor de bloed afnames aangezien ze aangepast worden aan het behandelingsschema
van de patiënten.