Sociale cognitie en taal in patiënten met een glioom: gevoelens in woorden vatten?

Patiënten met een glioom lijden vaak aan een lagere levenskwaliteit en
problemen in sociale interacties na de diagnose. Twee cognitieve processen zijn
cruciaal voor het onderhouden van gezonde sociale relaties en interactie met
anderen: sociale cognitie en taal. Sociale cognitie is het vermogen om mentale
en emotionele toestanden te herkennen, te interpreteren en adequaat te reageren
in sociale situaties.

Sociale cognitie en taal zijn afzonderlijke cognitieve functies die op
verschillende manieren kunnen worden beïnvloed bij patiënten met hersenletsel.
Ook worden verschillende neuropsychologische testen gebruikt om beide processen
in kaart te brengen. Er blijkt echter een zekere overlap te bestaan tussen
sociale cognitie en taal. Adequaat reageren in sociale situaties vereist zowel
verbale als non-verbale communicatie en om gevoelens, gedachten en intenties
over te brengen gebruiken mensen vaak taal. Dat wil zeggen dat verbale
communicatie deel uitmaakt van een symbolisch systeem dat sociale interactie
mogelijk maakt. Daarom lijken taalvaardigheden belangrijk te zijn voor sociale
cognitie.

Uit eerder onderzoek blijkt dat taal vaak verstoord is bij volwassen patiënten
met een glioom. Belangrijk is dat recent bewijs suggereert dat ook de sociale
cognitie in deze patiëntengroep verstoord kan zijn. Er is echter geen onderzoek
gedaan naar de invloed van taalstoornissen op sociale cognitie bij patiënten
met een glioom. Meer kennis over de invloed van taalproblemen op sociale
cognitie, zal de diagnostiek verbeteren. Uiteindelijk zal dit leiden tot
betere, op maat gesneden behandelingen voor deze problemen die het dagelijks
functioneren negatief beïnvloeden.

Primair doel: de invloed van taalstoornissen op sociale cognitie
(emotieherkenning, Theory of Mind (ToM) en affectieve empathie), in kaart
brengen bij patiënten met (vermoedelijke) gliomen.

Secundaire doelen:
1) bepalen of patiënten met gliomen stoornissen vertonen in verschillende
aspecten van sociale cognitie, d.w.z. emotieherkenning, ToM, empathie en
inzicht in eigen functioneren;
2) specifieke taalstoornissen beoordelen door te kijken naar item-niveau
kenmerken van taaltaken (bijv. analyses van woord eigenschappen van
vloeiendheidstaken, fouten tijdens het benoemen van objecten of spontane
spraak);
3) te bepalen welke tumor kenmerken (laag- of hooggradig, genetische mutatie,
tumor locatie en volume) geassocieerd zijn met verschillende aspecten van taal
en sociale cognitie.

Cross-sectioneel onderzoek.

Voor de patiënten met een laaggradig glioom die geopereerd moeten worden, is
een pre-operatief NPO onderdeel van de standaard klinische zorg. In het kader
van dit onderzoek worden vijf testen toegevoegd aan dat NPO, voor de patiënten
met een hooggradig glioom is het gehele NPO, van maximaal drie uur, een
toevoeging in het kader van dit onderzoek.

Een NPO kan vermoeiend zijn voor patiënten. Daarom krijgen patiënten de
mogelijkheid pauzes te nemen en kan het onderzoek in twee keer worden
afgenomen. Tevens worden afspraken zoveel mogelijk gepland op dagen dat
patiënten al in het ziekenhuis moeten zijn. Een ervaren neuropsycholoog het
onderzoek superviseren, waarbij energetische status en welzijn van de patiënten
zorgvuldig wordt gemonitord. Op de afdeling Neuropsychologie van het UMCG is
jarenlange expertise in huis m.b.t. neuropsychologisch onderzoek in diverse
neurologische patiëntgroepen, waaronder patiënten met een hersentumor. De
ervaring leert dat een NPO van maximaal drie uur voor de meeste patiënten
haalbaar is, zonder negatieve gevolgen.