Innovatieve zorgverlening voor patiënten met astma met behulp van digitaal ondersteunde zelfmanagement: een pilotstudie in de tweede lijn

In Nederland hebben meer dan 600,000 mensen de diagnose astma. Astma heeft een
hoge ziektelast en heeft een substantiële negatieve impact op zorggebruik en
-kosten, maatschappelijke en werk participatie, en kwaliteit van leven. In 2017
zijn de Nederlandse zorgkosten voor astma geschat op 427 miljoen euro [1].
Ongeveer de helft van de mensen met astma heeft slechts gedeeltelijke of
onvoldoende controle over de astma [2], wat een negatief effect heeft op
gezondheidsuitkomsten en zorggebruik. Belangrijke factoren die bijdragen aan
dit probleem zijn o.a. onvoldoende kennis over astma en juist medicatie
gebruik, weinig zelfvertrouwen in het omgaan met de astma, lage therapietrouw
bij zowel farmacologische als gedragsmatige
interventies. Een gepersonaliseerde interventie die zelf-monitoring en
-management mogelijk maakt, en die zorgprofessionals meer inzicht geeft in het
ziekteverloop, zoals Astmakompas, heeft de potentie om astmacontrole en
kwaliteit van leven van patiënten te verbeteren, en parallel te resulteren in
effectievere en efficiëntere zorgverlening. Het verminderen van de druk op de
zorg en de mogelijkheid om patiënten op afstand te monitoren en zorg te bieden,
is nog relevanter en urgenter geworden door de COVID-19 pandemie.
Hoewel de literatuur veelbelovende resultaten laat zien van (digitaal)
ondersteunde zelfmanagementinterventies ter verbetering van astmacontrole en
andere belangrijke gezondheidsresultaten, is er relatief weinig bekend over de
kosteneffectiviteit van dergelijke ondersteunde digitale interventies op een
smartphone in vergelijking met de gebruikelijke zorg. Verder is er geen
kosteneffectiviteitsonderzoek gedaan in de tweede lijn. De voorgestelde
pilotstudie is nodig om vast te stellen of Astmakompas door zowel patiënten als
zorgverleners in de tweede lijn als haalbaar, acceptabel, gebruiksvriendelijk
en veilig wordt beschouwd om in de tweede lijn te gebruiken. Verder zal worden
onderzocht of Astmakompas de gezondheid van astmapatienten potentieel kan
verbeteren.

Wat is de haalbaarheid, acceptatie, gebruiksvriendelijkheid en veiligheid van
een eHealth interventie (*Astmakompas*) die zelf-monitoring en
-management ondersteund bij astma patiënten die in de tweede lijn worden
behandeld, en wat zijn de preliminaire effecten?

Een mixed-method studie bestaande uit een multicenter, eenarmige pre-post
interventiestudie met een duur van 12 weken. Het kwantitatieve deel bestaat uit
onderzoek dat inzicht geeft in de haalbaarheid, acceptatie,
gebruiksvriendelijkheid, veiligheid en potentiele effectiviteit van
Astmakompas. Het verdiepende kwalitatieve onderzoek bestaat uit
semi-gestructureerde (groeps)interviews voor patiënten en individuele
interviews voor zorgverleners.

Astmakompas is een CE-gecertificeerde eHealth applicatie voor patiënten met astma. Het platform bestaat uit een patiënten-app, een digitaal portaal voor zorgverleners en een draadloze spirometer die is aangesloten op de patiënten- app. De patiënten-app combineert monitoring met zelfmanagementtools en biedt een portaal om deze gegevens te presenteren en te communiceren met de zorgverlener. De monitoring stelt patiënten in staat wekelijks hun astmacontrole te monitoren met behulp van een gestandaardiseerde Patient Reported Outcome Measure (PROM) vragenlijst, en daarnaast met een spirometer die onder andere FEV1 en FVC beoordeelt. De monitoringgegevens van patiënten zijn gekoppeld aan hun gepersonaliseerde digitale actieplan, inclusief zelfmanagementstrategieën en behandelaanbevelingen op basis van de nieuwste internationale behandelrichtlijnen. Het actieplan helpt patiënten om verslechtering sneller te identificeren en vervolgens sneller in te grijpen, wat (verdere) achteruitgang kan voorkomen. Astmakompas verbindt ook de patiënt met de zorgverlener; (a) de zorgverlener ontvangt notificaties in het online zorgverlenersportaal bij verslechtering en kan, als nodig, proactief extra ondersteuning bieden en (b) patiënten kunnen niet-kritieke vragen aan de zorgverlener stellen in de app.

Wat de tijdsinvestering betreft, zullen alle deelnemende astmapatiënten
gevraagd worden om twee keer een **vragenlijst in te vullen. De eerste
vragenlijst zal ongeveer 15-20 minuten duren, de tweede vragenlijst (12 weken
na baseline) ongeveer 25 minuten. Verder is een onderdeel van de
Astmakompas-interventie het invullen van een wekelijkse vragenlijst die
ongeveer 2-3 minuten per keer in beslag neemt, en wekelijkse longfunctie
metingen door middel van een spirometer (ongeveer 1-5 minuten per keer).
Daarnaast neemt een deel van de patiënten (n = 8 tot 12) deel aan een online
(groeps)interview van ongeveer 90 minuten. Zij ontvangen voor hun deelname aan
dit interview een cadeaubon van 25 euro.
In lijn met de ervaringen van twee eerdere kleine pilotstudies, verwachten we
dat er geen gezondheidsrisico's verbonden zijn aan het gebruik van Astmakompas.
Mogelijke voordelen zijn onder meer een betere astmacontrole en zelfmanagement
van de ziekte, evenals meer efficiënte zorg door onder andere een betere
toegang tot zorgverleners omdat men in de app niet-kritische vragen kan stellen
aan de zorgverlener. Daarom wordt verwacht dat de potentiële voordelen opwegen
tegen de last van het onderzoek.
De vier deelnemende zorgverleners nemen deel aan een individueel interview van
60 minuten. Hun deelname wordt vergoed met een cadeaubon van 100 euro.