Het effect van methotrexaat op fertiliteitsparameters in mannen met een immuungemedieerde inflammatoire aandoening

Methotrexaat (MTX) wordt vaak voorgeschreven als ontstekingsremmer bij allerlei
immuungemedieerde ziekten, zoals artritis, psoriasis en de ziekte van Crohn.
Naast een teratogeen effect, zou MTX ook de kwaliteit van het sperma negatief
kunnen beïnvloeden. Vanwege het gebrek aan studies naar de impact van MTX op
semenplasma en zaadcellen bestaat er onduidelijkheid over het advies dat
gegeven moet worden aan mannen met een kinderwens wat betreft het gebruik van
MTX.

Bepalen of MTX in semenplasma en zaadcellen van MTX-naïeve patiënten en
chronisch-MTX gebruikers gekwantificeerd kan worden, de MTX concentraties in
semenplasma en zaadcellen van MTX-naïeve patiënten vergelijken met die van
chronisch-MTX gebruikers en het effect van de MTX concentratie op sperma
kwaliteitsparameters, inclusief de DNA fragmentatie index (DFI) onderzoeken.
Daarnaast zal in sperma en bloed van gezonde mannen de concentratie en
enzymatische activiteit van Gamma-glutamyl hydrolase (GGH) en andere enzymen
betrokken bij het metabolisme van MTX bepaald worden.

Deze studie bestaat uit drie delen.

* Deel I is afgerond. Dit was een validatie fase, waarin twee validatie-control
groepen zijn gerekruteerd voor de validatie van de MTX bepalingsmethodes in
bloed en semen.

* Deel II is een case-control studie, waarin twee groepen patiënten (cases) en
een groep gezonde controles worden gerekruteerd:
1. MTX-naïeven: 25 mannelijke patiënten die MTX gaan gebruiken vanwege een
immuungemedieerde ziekte.
2. Chronisch-MTX gebruikers: 25 mannelijke patiënten die vanwege een
immuungemedieerde ziekte gedurende minimaal 1 jaar behandeld worden met MTX.
3. Gezonde controles: 25 gezonde mannen.
- De concentratie MTX in bloed, in semenplasma en in zaadcellen zal in
MTX-naïeve patiënten voor en tijdens expositie en in chronisch MTX-gebruikers
tijdens expositie gemeten worden
- Cases en study-controls ondergaan hetzelfde andrologische onderzoek, welke
bestaat uit een lichamelijk onderzoek, medische voorgeschiedenis, endocriene
evaluatie, analyse van de spermakwaliteit en bepaling van de DFI.

* Deel III is het laatste deel van de studie. In bloed en semen van 10 gezonde
mannen wordt de concentratie en de activiteit van GGH en andere enzymen
betrokken bij het metabolisme van MTX gemeten.

Alle procedures (incl. tekenen van het informed consent) behalve het
morfologie deel van de semenanalyse en de enzyme-analyses zullen plaatsvinden
in het Erasmus MC, tijdens 1 bezoek voor gezonde controles, 2 bezoeken voor
chronisch MTX-gebruikers en 3 bezoeken voor MTX-naïeve patiënten. De morfologie
zal bepaald worden in het Radboudumc en de enzymen in het Amsterdam UMC.

* Deel I van de studie (reeds afgerond)
- Semen validation-controls doneerden eenmalig sperma (verkregen door
masturbatie; in het ziekenhuis).
- Blood validation-controls doneerden een bloedmonster (4 ml) gedurende een
bloedafname in het kader van de zorg (m.a.w. geen extra venapunctie nodig).

* Deel II van de studie (deelnemers worden geïncludeerd)
- Cases in de MTX-naïeven groep komen drie keer naar het ziekenhuis. Tijdens
het eerste en tweede bezoek (ongeveer 90 min per bezoek) worden vragenlijsten
ingevuld, lichamelijk onderzoek verricht, sperma verzameld (verkregen door
masturbatie) en bloed afgenomen (21 ml). Tijdens het derde bezoek (ongeveer 30
min) wordt sperma verzameld en een medicatievragenlijst ingevuld.
- Cases in de chronische-MTX gebruikers groep komen twee keer naar het
ziekenhuis. Tijdens het eerste bezoek (ongeveer 90 min per bezoek) worden
vragenlijsten ingevuld, lichamelijk onderzoek verricht, sperma verzameld
(verkregen door masturbatie) en bloed afgenomen (21 ml). Tijdens het tweede
bezoek (ongeveer 30 min) wordt sperma verzameld en een medicatievragenlijst
ingevuld.
- Study-controls komen één keer naar het ziekenhuis (45-60 minuten). Tijdens
dit bezoek worden vragenlijsten ingevuld, lichamelijk onderzoek verricht,
sperma verzameld (verkregen door masturbatie) en bloed afgenomen (21 ml).

* Deel III of the study
Enzyme-controls komen 1 keer naar het ziekenhuis (ongeveer 30 min). Tijdens het
bezoek wordt sperma verzameld (verkregen door masturbatie) en bloed afgenomen
(8 ml).

Deelnemers hebben zelf geen direct voordeel bij deelname aan deze studie. De
studie zal informatie opleveren over de effecten van MTX op de vruchtbaarheid
van mannen en bijdragen aan een meer evidence based advies over het wel of niet
continueren van MTX aan mannen met een kinderwens.