Een virtual reality beleving om psycho-educatie voor depressie te verbeteren

Depressie is een veelvoorkomende psychische stoornis, en brengt grote
lijdensdruk met zich mee voor zowel patiënten als naasten. Patiënten met
depressie ervaren vaak gevoelens van stigma. Wij hebben een virtual reality
(VR) omgeving gecreëerd, om te kunnen ervaren hoe het is op een depressie te
hebben, van zowel het perspectief van de patiënt als diens partner (VR
depressie belevingsfilm). Onze hypothese is dat als patiënten en hun naasten de
VR belevingsfilm bekijken in een psycho-educatie sessie, dit zal leiden tot
minder gevoelens van zelfstigma, een toename in ervaren sociale steun, minder
eenzaamheid, en vervolgens minder depressieve klachten voor patiënt. Daarnaast
is onze hypothese dat de VR belevingsfilm bij naasten zal zorgen voor minder
ervaren draaglast, en meer kwaliteit van leven.

Het voornaamste doel van de huidige studie is om vast te stellen of VR
psycho-educatie zal leiden tot een grotere afname in gevoelens van zelfstigma
voor de patiënt, in vergelijking met standaard psycho-educatie. Daarnaast
onderzoeken we het effect van VR psycho-educatie op sociale steun, eenzaamheid,
en depressieve klachten voor de patiënt, en ervaren draaglast en kwaliteit van
leven van de persoon die het meest dichtbij de patiënt staat, in vergelijking
met standaard psycho-educatie.

We voeren een gerandomiseerd gecontroleerd onderzoek uit op vier locaties van
GGZ Delfland en op de polikliniek Psychiatrie van het Amsterdam UMC, waar
poliklinische behandeling wordt geboden. Nadat de diagnose is bevestigd middels
een semigestructureerd interview, worden patiënten en hun naaste at random
toegewezen aan één van twee condities, namelijk: het VR psycho-educatie
protocol of het reguliere psycho-educatie protocol. Na randomisatie worden
patiënten en hun naaste uitgenodigd voor de psycho-educatie sessie. De
patiënten vullen vragenlijsten in voorafgaand en na een psycho-educatie sessie,
na 1 week en na 10 weken gedurende hun verdere psychologische behandeling.
Naasten vullen vragenlijsten in voorafgaand aan de psycho-educatie sessie, na 1
week en na 10 weken.

In aanvulling hierop, zullen patiënten en hun naasten in de VR psycho-educatie conditie, de VR belevingsfilm kijken. Deze bestaat uit twee 360º video>s welke een aantal fragmenten laten zien van een dag uit het leven van een vrouwelijke depressieve patiënte, vanuit haar perspectief en vanuit het perspectief van haar partner. De VR belevingsfilm omvat o.a. het opstaan in de ochtend, ontbijten, interactie met partner, op de bank zitten in de middag waarbij zij niet in staat is enige activiteit te ondernemen en haar medicatie te nemen, door de ogen van de patiënte, terwijl men haar gedachten hardop hoort. De naaste kijkt de video vanuit het perspectief van patiënte, dit duurt 6 minuten. De patiënt kan tegelijkertijd meekijken op een scherm. De patiënt bekijkt de VR belevingsfilm vanuit het perspectief van de partner, dit duurt 4 minuten totaal. Deze video omvat grotendeels dezelfde fragmenten; opstaan in de ochtend, ontbijten, de avond waarbij partner terugkomt van werk. Deze keer, bekijkt de patiënt de video terwijl hij/zij de innerlijke gedachten hoort van partner, terwijl de naaste van de patiënt de mogelijkheid heeft om mee te kijken op een scherm. Als zowel patiënt als naaste de VR belevingsvideo hebben gekeken, zullen patiënt en naaste enkele vragen beantwoorden over hun ervaringen met de VR belevingsvideo>s, en zal de therapeut hierover een discussie stimuleren.

Als een patiënt wil deelnemen aan het onderzoek, wordt er door de onderzoeker
telefonisch een semi-gestructureerd interview afgenomen om vast te stellen of
men aan de diagnose depressie voldoet (duur 5 min.), en vervolgens volgen
diverse vragenlijsten op 4 verschillende meetmomenten (3 keer 3 vragenlijsten,
en 1 keer 1 vragenlijst), met een totale duur van 50 min. Naasten vullen
diverse vragenlijsten in op 3 meetmomenten (3 keer 2 vragenlijsten), met een
totale duur van 30 min.

Mogelijke ongemakken van de VR belevingsvideo zijn: misselijkheid,
duizeligheid, hoofdpijn. De ervaring is dat deze klachten niet vaak voorkomen
en weer snel verdwijnen nadat men de VR bril afzet.

De belasting en risico's voor proefpersonen zijn minimaal te noemen. Patiënten
krijgen standaard psycho-educatie, met of zonder VR belevingsvideo. De lengte
van de sessie is hetzelfde, en er wordt in de sessie dezelfde informatie over
depressie aangeboden. Patiënten en naasten hoeven niet extra naar de
polikliniek te komen voor het invullen van de vragenlijsten, deze gebeuren
voorafgaand of na een behandelsessie, of telefonisch / digitaal via Castor.