Karakterisatie van het tumormicromilieu van hoofd-halstumoren

De laatste tijd is er veel gebeurd in de behandeling van hoofd-halskanker. Een
belangrijke ontwikkeling was de goedkeuring van immuuntherapie voor patiënten
met uitgezaaide hoofd-halskanker. Er wordt tevens geprobeerd deze nieuwe
behandeling direct te combineren met chirurgie en bestraling. Met deze nieuwe
therapie activeren we het afweersysteem om de tumorcellen aan te vallen en te
doden. Hoewel er goede stappen zijn gezet, slaat immuuntherapie niet bij iedere
patiënt aan. Het blijkt dat iedere tumor en iedere patiënt net iets andere
eigenschappen heeft, waardoor de therapie bij sommige mensen wel goed werkt en
bij anderen juist niet. Dit onderzoek tracht te achterhalen welke eigenschappen
hoofd-halstumoren kunnen hebben en welke belangrijk zouden kunnen zijn voor een
goede werking van immuuntherapie. We bestuderen hierbij de moleculaire
eigenschappen van de tumor (veranderingen in het DNA, zoals bijvoorbeeld
mutaties, andere genexpressie) en hoe het afweersysteem er in de tumor en
eventueel in gezond aangrenzend weefsel uitziet. Daarnaast bestuderen we het
afweersysteem in het bloed dat wordt afgenomen in het kader van de studie.
Specifiek willen we te weten komen of hoofd-halskanker die op andere wijzen
zijn ontstaan (HPV-gerelateerd versus niet-HPV gerelateerd) of die moleculair
andere karakteristieken vertonen (veel versus weinig chromosomale afwijkingen),
andere mechanismen gebruiken, waardoor ze anders reageren op therapie.
Hoofd-halstumoren kunnen sinds kort, mede door nieuw onderzoek van onze groep,
in drie categorieën worden opgesplitst: 1. tumoren geïnduceerd door infectie
met het humaan papillomavirus (HPV), 2. Tumoren niet geïnduceerd door HPV, die
op moleculair niveau veel chromosomale afwijkingen tonen met veel copy-number
alterations (CNA - other), 3. Tumoren niet geïnduceerd door HPV, die op
moleculair niveau weinig tot geen chromosomale afwijkingen tonen met weinig
copy-number alterations (CNA - quiet), maar wel mutaties bevatten. Deze laatste
groep is nog te weinig over bekend en wij vermoeden dat dit type
hoofd-halstumoren anders op therapieën reageert dan de HPV-gerelateerde en
CNA-other tumoren. Met dit onderzoek willen we uitzoeken welke moleculaire
en/of immunologische mechanismen hierbij een rol spelen.

Aan de hand van dit onderzoek kunnen we de factoren die verschillen tussen
patiënten en tumoren in kaart brengen, en hopen we in de toekomst beter te
kunnen voorspellen welke behandeling past bij specifiek tumorkarakteristieken.
Daarnaast draagt de kennis bij aan de ontwikkeling van nieuwe en betere
(immuun)therapieën.

Het doel van dit onderzoek is het in kaart brengen van het tumor immune
micromilieu (TiME) en de moleculaire opbouw van hoofd-halstumoren om factoren
die de effectiviteit van immuuntherapie bepalen, te identificeren. Specifiek
willen we achterhalen of, en zo ja middels welke mechanismen, HPV-gerelateerd,
CNA-other en CNA-quiet hoofd-halstumoren anders reageren op standaard- en
immuuntherapie. Uiteindelijk willen we met de behaalde nieuwe inzichten, de
behandeling van hoofd-halskanker doormiddel van immuuntherapie proberen te
verbeteren. Hiervoor verzamelen wij tumorweefsel en bloed dat wij onderzoeken
in het laboratorium.

Een longitudinale studie, waarbij tumorweefsel en bloed van een consecutief
patiënt cohort als mede de klinische informatie behorend daarbij wordt
verzameld. Tijdens een kijkoperatie of chirurgische operatie die wordt gepland
om de diagnose en eventueel het behandelingsplan vast te stellen, zal er
gelijktijdig extra weefsel afgenomen worden voor het onderzoek. We nemen ook
extra bloed af vlak voor de operatie.

De belasting en risico worden ingeschat als zeer laag. De extra biopten voor
onderzoek worden afgenomen onder algehele narcose ten tijde van de kijkoperatie
die voor de standaard diagnostische behandeling wordt uitgevoerd. Hier kan de
proefpersoon, gelijk aan de standaard behandeling, pijn ondervinden op de
locatie van de weefselverwijdering. Voor de bloedafname voor onderzoek wordt
een extra venepunctie uitgevoerd. Hier kan de proefpersoon last van ondervinden
door irritatie of een blauwe plek op de plek van afname.