FUNCTIONEEL GENOMISCH ONDERZOEK IN ATROTISCH KRAAKBEEN

Artrose is een complexe, veel voorkomende invaliderende aandoening van de
gewrichten. Vanuit *radiologisch-epidemiologisch* oogpunt blijkt radiologische
artrose voor te komen bij 80% van de bevolking boven de 70 jaar. In Nederland
zal in 2010 zo*n 15% van de bevolking ouder zijn dan 65 jaar. Het fenotype van
artrose is zeer heterogeen. Kennis, preventie en adequate therapie van artrose
zijn dus van belang. Radiologisch wordt artrose gekenmerkt door gewrichtspleet
vernauwing en veranderingen van het onderliggende bot en klinisch door pijn,
stijfheid en invaliditeit. Op dit moment zijn er geen medicijnen voor artrose
die het ziekteproces kunnen vertragen of stoppen. In een vergevorderd stadium
krijgen patiënten een gewrichtsvervanging van knie of heup.
Bij het ontstaan van primaire (zonder duidelijk aanwijsbare oorzaak) artrose is
aangetoond dat erfelijke factoren een belangrijke rol spelen. Onderzoek naar
erfelijke factoren in artrose patiënten biedt de mogelijkheid om meer te weten
te komen over de oorzaken van het ontstaan en de voortgang van artrose. Recent
onderzoek van de afdeling Moleculaire Epidemiologie heeft aangetoond dat genen
die de schildklier functie reguleren tijdens de vorming van het skelet de
gevoeligheid voor artrose beïnvloeden. Het huidige protocol is erop gericht om
bloed en weefsel van het gewricht te verzamelen van artrose patiënten die een
gewrichtsvervanging ondergaan van heup (THP) of knie (TKP). Uit het bloed en
het gewrichtsweefsel zal genomisch materiaal (DNA en RNA) worden geisoleerd om
functioneel genomisch onderzoek naar nieuwe artrose genen op te zetten.

De RAAK studie is opgezet om bloed en gewrichtsweefsel (kraakbeen, ligamenten
en onderliggend bot) te verzamelen van patiënten die een electieve
gewrichtsvervangende knie- of heupoperatie moeten ondergaan vanwege een
vergevorderd stadium van artrose. Van zowel het bloed als het gewrichtweefsel
zal erfelijk materiaal (DNA en RNA) worden geisoleerd. In het bloed en het
zieke kraakbeen weefsel onderzoeken we de aanwezigheid en/of mate van de
functionele effecten van de genen die de gevoeligheid van artrose beïnvloeden.
Meer kennis van de etiologie en het ziekteverloop van artrose zal, in de
toekomst, mogelijkheden geven tot een verbeterde preventie dan wel behandeling.

Bij patiënten die een electieve gewrichtsvervangende knie- of heupoperatie
moeten ondergaan vanwege een vergevorderd stadium van artrose zullen 2
bloedmonsters (1 EDTA buis (8 ml) en 1 PAX gene buis (3ml)) worden afgenomen op
het moment dat de patiënt een infuuslijn heeft voor de operatie en
gewrichtsweefsel worden verzameld van het restmateriaal dat tijdens de operatie
beschikbaar komt.

Bloed en weefsel dat wordt verzameld zal worden opgeslagen bij de afdeling
Moleculaire Epidemiologie van het LUMC, Leiden. Het erfelijke materiaal (DNA en
RNA) zal op een bepaald moment uit het bloed en/of weefsel worden geïsoleerd.
Opslag van het genomisch materiaal voor de lange termijn en het onderzoek zal
plaatsvinden bij de afdeling Moleculaire Epidemiologie van het LUMC.

Het onderzoek zal plaatsvinden in patienten die een electieve
gewrichtsvervangende knie- of heupoperatie moeten ondergaan vanwege een
vergevorderd stadium van artrose. Via de infuuslijn die wordt ingebracht voor
de operatie zullen 2 buisjes bloed van 8 en 3 ml worden afgenomen. Om de
gewrichtsprothese te kunnen plaatsen moet het zieke gewricht worden verwijderd.
In plaats van dit restmateriaal van kraakbeen en bot te vernietigen zal het nu
bewaard blijven voor het onderzoek.

Aangezien het gewrichtsweefsel restmateriaal betreft en de 2 buisjes bloed via
de infuuslijn (noodzakelijke voor de operatie) zullen worden afgenomen is de
belasting voor de deelnemer minimaal.