Onderzoek naar de functionele connectiviteit van de subthalamische kern en het ventrale striatum tijdens cognitieve en affectieve verwerking

Obsessieve-compulsieve stoornis (OCS) is een ernstige ziekte, die ongeveer 1%
tot 3% van de algemene bevolking treft. OCS wordt gekenmerkt door herhaalde en
heterogene obsessies en/of compulsies. Cognitieve gedragstherapie (CGT) en
medicamenteuze behandelingen zijn eerstelijns behandelopties. Helaas reageert
10% tot 20% van de patiënten niet op deze interventies en wordt daarmee
kandidaat voor diepe hersenstimulatie (DBS). Bij OCS richt DBS zich meestal op
het cortico-basale ganglia-thalamocorticale systeem met als belangrijkste
gebieden de nucleus subthalamicus (STN) en het ventrale striatum (VS; d.w.z. de
nucleus accumbens, het ventrale kapsel en gedeeltelijk de BNST). Ondanks de
vergelijkbare werkzaamheid van DBS op deze structuren, geven studies slechts
een verbetering van 30% tot 40% van de symptomen aan. Dit is een lagere respons
in vergelijking met DBS bij bewegingsstoornissen. OCS is echter een heterogene
ziekte. Daarnaast onthulde eerder onderzoek functioneel gedifferentieerde
hersennetwerken en schrijft een meer cognitieve en affectieve verwerkingsrol
toe aan respectievelijk de STN en de VS. Wij stellen dus de hypothese dat
DBS-respons bij OCS geassocieerd is met verschillende functionele
connectiviteitsprofielen van respectievelijk de VS en de STN. Het bestuderen
van functionele connectiviteit bij OCS-patiënten zonder DBS biedt een basis
voor het begrijpen van neurale netwerken die geassocieerd zijn met de stoornis.
Deze basis dient als referentiepunt voor het evalueren van de effecten van DBS
op functionele connectiviteit en het ophelderen van de therapeutische
mechanismen.

Het hoofddoel is om de functionele connectiviteitsprofielen van zowel STN- als
VS-circuits tijdens cognitieve en affectieve taken te onderzoeken en deze
tussen OCS-patiënten en gezonde controles (GC) te vergelijken. Secundaire
doelstellingen zijn het beoordelen van verbanden tussen de ernst van de
symptomen en het cognitieve en affectieve functioneren bij OCS.

Het onderzoeksdesign is een gematchte case-control studie, met GC en
OCS-patiënten. Alle deelnemers wonen een screeningbijeenkomst (pre-sessie) bij
om te screenen of ze in aanmerking komen voor deelname. Als ze aan de
inclusiecriteria voldoen, ondergaan ze een 3T-scansessie om de structurele en
functionele connectiviteit van de STN en VS te beoordelen. Tijdens de
functionele scan worden alle deelnemers gescand in rust en als ze een
cognitieve, een affectieve en een gecombineerde cognitief-affectieve taak
uitvoeren.

Deelnemers kunnen enig ongemak ervaren tijdens de (f)MRI-scan. Dergelijke
ongemakken kunnen bestaan uit duizeligheid, misselijkheid en claustrofobie.
Alle deelnemers vullen vragenlijsten in om de MRI-veiligheid, het
neuropsychologisch functioneren, de ernst van de symptomen, angst en stemming
te beoordelen, wat in totaal niet meer dan één uur van hun tijd in beslag zal
nemen. Alle deelnemers worden vervolgens gescand (anatomische en functionele
scan) gedurende ongeveer 2 uur. De totale duur van deelname is 3 uur.

Hoewel gezonde vrijwilligers en OCS-patiënten niet direct baat hebben bij
deelname aan het huidige onderzoek, kan hun betrokkenheid bijdragen aan het
verkrijgen van fundamenteel inzicht in de werkingsmechanismen van OCS.
Uiteindelijk zal het een basis bieden voor op maat gemaakte DBS-doelen op basis
van de klachten van individuele patiënten.