De effect evaluatie van een multidiscipinair behandelprogramma bij kinderen met obesitas.

De afgelopen decennia (vanaf 1980) is de prevalentie van overgewicht en
obesitas bij kinderen in Nederland sterk toegenomen. Zowel genetische aspecten
als omgevingsfactoren spelen een rol bij de ontwikkeling van overgewicht en
obesitas. Onder andere genetische afwijking van het insuline receptor
substraat-1 gen (IRS-1) en de glucocorticoïd receptor (GR) worden geassocieerd
met mate van obesitas en insuline gevoeligheid. Verder is uit onderzoek naar
voren gekomen dat de werking van een aantal van de maag-darm hormonen, die
betrokken zijn bij voedselinname, ingeval van obesitas veranderd is. Daarnaast
blijken kinderen en adolescenten van wie (een van) de ouders overgewicht of
obesitas (heeft) hebben en kinderen en adolescenten van wie de
sociaal-economische status en/of het opleidingsniveau van de ouders laag is,
een verhoogd risico te hebben op het ontwikkelen van overgewicht dan wel
obesitas. Ook hebben kinderen en adolescenten met overgewicht of obesitas vaak
een laag zelfbeeld, wat tot een sociaal isolement kan leiden. Overgewicht
verhoogt de kans op o.a. cardiovasculaire complicaties, diabetes mellitus type
2 en het metabool syndroom, gewrichtsproblemen en psychosociale problemen.
Gezien de sterk toenemende prevalentie van overgewicht en obesitas bij kinderen
en de gevolgen voor individu en maatschappij, is het van groot belang
overgewicht en obesitas te voorkomen en in een vroeg stadium te behandelen.

Het primaire doel van de studie is evaluatie van het effect van een intensief
behandelprogramma op de Body Mass Index (BMI) (primaire studieparameter) ten
opzichte van het effect van alleen een initieel beweeg- en voedingsadvies. In
deze studie zal obesitas gedefinieerd worden aan de hand van de internationale
afkapwaarden voor leeftijd en geslacht specifieke BMI, zoals beschreven door
Cole et al. (2000). Daarnaast zal er gekeken worden naar het effect van het
intensieve behandelprogramma op de som van de huidplooimetingen, de insuline
gevoeligheid, het metabool syndroom, de maagdarmkanaal hormonen, de
inspanningstolerantie en de kwaliteit van leven (secundaire studieparameters)
in vergelijking tot het effect op voornoemde secundaire studieparameters van
alleen een initieel beweeg- en voedingsadvies.
Tevens zal gekeken worden of de groepen homogeen zijn wat betreft de genetische
achtergrond door naar relevante genetische variaties, in het erfelijk
materiaal, te kijken. Ook zal de predictieve waarde van de sociaal economische
klasse van de ouders geëvalueerd worden.

Kinderen/adolescenten met obesitas, die nieuw worden aangeboden aan de
kinderarts, zullen lichamelijk onderzocht worden. Indien de
kinderen/adolescenten in aanmerking komen voor de studie, zal de kinderarts hun
mondeling het doel van de studie uitleggen en vragen de informatiebrief
aangaande het onderzoek thuis rustig door te lezen alvorens een besluit te
nemen over deelname aan de studie. Wanneer kinderen/adolescenten en ouders deel
willen nemen aan de studie zullen de kinderen/adolescenten en ouders gevraagd
worden een deelname verklaring te ondertekenen en gevraagd worden of zij
toestemming willen verlenen om medische gegevens bij de huisarts of jeugdarts
op te vragen. Vervolgens zullen de kinderen/adolescenten ingedeeld worden in
een kindergroep (8-12 jaar) en een adolescentengroep (13-17 jaar) en, na de
baseline meting, via stratificatie op geslacht en etniciteit via randomisatie
verdeeld worden over interventiegroep en controlegroep. De meting van lengte en
gewicht, voor het bepalen van de BMI (primaire studieparameter) zal gedaan
worden door iemand die blind is voor het studiedesign.

De kinderarts verricht medisch onderzoek en laat bloed afnemen om te controleren op eventueel al aanwezige gezondheidsrisico>s. Indien ouders en kind/adolescent aan het onderzoek mee willen doen, wordt er voor de kinderen/adolescenten in de interventiegroep 7 groepsbijeenkomsten van 2> uur georganiseerd en voor de ouders 4 ouderavonden en één middag samen met de kinderen, waarin educatie over voeding, bewegen en verbeteren van de weerbaarheid centraal staan. De kinderen/adolescenten uit de controlegroep krijgen initieel een beweeg- en voedingsadvies en kunnen na gemiddeld twaalf maanden alsnog aan het behandelprogramma deelnemen.

Voor evaluatie van de korte-, middellange- en lange termijn effecten van het
behandelprogramma worden de kinderen/adolescenten aan het begin (t=0 maanden)
en eind (t=3 maanden) van het behandelprogramma en na een follow-up van 12 en
24 maanden gezien. Tijdens deze bezoeken zal lichamelijk onderzoek
plaatsvinden, metabole screening, een inspanningstest worden uitgevoerd,
vragenlijsten worden ingevuld en een mixed meal test worden afgenomen.