Cognitieve processen en de ontwikkeling van psychopathologie bij kinderen met een verhoogd risico op angststoornissen.

Dit onderzoek is gericht op kinderen van ouders met een angststoornis. Deze
kinderen hebben een verhoogd risico op het zelf ontwikkelen van een
angststoornis. Over de risicofactoren die aan hun kwetsbaarheid bijdragen is
nog weinig bekend. Systematische verstoringen in het verwerken van informatie
lijken een belangrijke rol te spelen in het onderhouden van angststoornissen,
maar studies naar de causale functie zijn zeer schaars. Door niet angstige hoog
risico kinderen te bestuderen binnen een longitudinaal onderzoek is het wel
mogelijk om (de veronderstelde) causaliteit van een bias in
informatieverwerking aan te tonen door deze te relateren aan het toekomstige
niveau van angst. Kennis over causale mechanismen in de overdracht van
angststoornissen is zowel van groot wetenschappelijk belang als van belang voor
de toepassing en ontwikkeling van preventieve interventies.

Het voorgestelde onderzoek onderzoekt systematische verstoringen (biases) in de
perceptie van dreiging en de selectieve aandacht voor bedreigende stimuli bij
kinderen van ouders met een angststoornis. Door de follow-up van twee jaar kan
het effect van de bias op latere angstklachten prospectief worden vastgesteld.
Deze studie draagt bij aan kennis over risicofactoren voor angststoornissen,
waardoor kinderen met een hoog risico preciezer kunnen worden geïdentificeerd
en preventieve interventies kunnen worden ontwikkeld.

Doel van het onderzoek is om het bestaan van cognitieve biases bij hoog risico
kinderen aan te tonen, en de impact van deze biases op de lange termijn. We
veronderstellen dat kinderen van angstige ouders vaker biases in hun
informatieverwerking vertonen dan kinderen zonder angstige ouders (controle
groep). We verwachten een toename in de perceptie van dreiging na een prime die
gericht is op het activeren van een latent aanwezig angstschema en verwachten
dat er bij niet angstige kinderen van angstige ouders vaker een toename is te
zien van deze bias dan bij niet angstige controle kinderen. Tenslotte
verwachten we dat de kinderen van angstige ouders met een bias een groter
risico hebben op angstklachten bij follow-up dan de kinderen zonder zo'n bias.

Het betreft een longitudinaal observationeel onderzoek met matched controls.
Verschillende computertaken meten biases in de informatieverwerking: Ambiguous
Story Task, Emotional Stroop Task, Auditory Interpretation Task, Affective
Priming Task. De follow-up beslaat 2 jaar, met 1 meetmoment per jaar, om de
relatie tussen de bias en het latere niveau van angstklachten vast te stellen.
In het eerste jaar van de follow-up worden vragenlijsten afgenomen, in het
tweede jaar wederom de verschilldende computertaken.

Bij één van de computertaken, de Ambiguous Story Task, wordt door middel van een prime een potentieel aanwezig angstschema geactiveerd. Deze taak bestaat uit korte verhaaltjes met ambigue cues en zonder einde. De kinderen moeten de verhaaltjes afmaken, waarbij hun perceptie op de verhalen duidelijk wordt (niet bedreigend versus wel bedreigend). Bij deze taak bestaat de prime uit drie korte videofragmenten waarin drie vrouwelijke patiënten met respectievelijk een paniekstoornis, een sociale fobie en een spinnenfobie vertellen over hun gedrag, gevoel en gedachten bij confrontatie met het object van hun angst. We verwachten dat deze prime bij de kinderen, die kwetsbaar zijn voor angststoornissen, een latent angstschema activeert, waardoor de verhaaltjes negatiever geïnterpreteerd worden. We verwachten dat dit effect kleiner of afwezig is bij de controle kinderen. Deze prime kan als een interventie worden beschouwd omdat het het gedrag van de kinderen kan beïnvloeden: namelijk hun interpretatie van de verhaaltjes. Het effect van de prime wordt geneutraliseerd door videofragmenten te laten zien van een therapeut die de behandeling voor de spinnenfobie, sociale angst en paniekstoornis beschrijft.

We beschouwen het risico op ernstig nadeel of schade voor de proefpersonen als
gevolg van de tests of van het onderzoeksdesign als zeer klein. Indien zich een
incident voordoet, wordt dit geregistreerd en gerapporteerd. Hieronder wordt
ingegaan op onderdelen van de studie die aanleiding kunnen geven tot zorg over
hun impact:
De eerste meting bestaat uit een diagnostisch interview, vragenlijsten en
computertaken. Deze meting wordt verdeeld over twee afspraken van 120 minuten
om vermoeidheid/verveling bij de kinderen te voorkomen. Ook wordt de tijd die
deelnemers kwijt zijn aan het onderzoek beperkt door de mogelijkheid te geven
om het tweede deel van de eerste meting thuis te doen.
Voor een aantal kinderen zal het diagnostisch interview tot de diagnose van een
psychische stoornis leiden. Een psycholoog zal het kind en de ouders informeren
over de aard van de stoornis en zal hen adviseren over mogelijkheden voor
behandeling. Dit advies zal gegeven worden in overeenstemming met de
multidisciplinaire richtlijn angststoornissen en wordt mede bepaald door de
lijdensdruk die het kind en de ouder ervaren van de stoornis.
Bij de Ambiguous Story Task worden kinderen blootgesteld aan drie korte
videofragmenten van vrouwelijke patiënten die hun angst voor spinnen, sociale
situaties of paniekaanvallen beschrijven. Deze priming is noodzakelijk om een
latent angstschema te activeren. Als de kinderen de Ambiguous Story Task hebben
afgerond, krijgen ze korte videofragmenten te zien waarin een therapeut uitlegt
hoe de klachten behandeld kunnen worden. Deze beelden dienen om de prime te
neutraliseren. Priming paradigma's worden vaak gebruikt bij volwassenen, zonder
nadelige effecten. In een studie met hoog risico kinderen (Schneider et al.,
2002) werd een vergelijkbare prime gebruikt, zonder nadelige effecten.
De Emotional Stroop Task en de Affective Priming Task meten beiden
reactietijden op bedreigende versus niet-bedreigende stimuli. Het gebruik van
deze tests bij kinderen uit de populatie en bij klinisch angstige kinderen is
gewoon binnen experimenteel psychopathologie onderzoek, nadelige effecten zijn
onbekend. In het algemeen vinden kinderen de computertaken leuk om te doen.
Deze studie is groepsgerelateerd, omdat de informatie over (verstoorde)
informatieverwerkingsprocessen bij hoog-risico kinderen alleen verkregen kan
worden door deze groep zelf te bestuderen.