Afhankelijkheid van cannabis: voorspellers, beloop en hulpzoekgedrag

Cannabis is de meest gebruikte illegale drug in Nederland. Naar schatting
80.000 individuen in Nederland kunnen worden beschouwd als *risicovol*
cannabis-gebruiker. Ook de vraag om hulp voor cannabis-gerelateerde problemen
is het afgelopen decennium fors toegenomen. In het publieke debat worden de
cannabis-gerelateerde problemen in één adem genoemd met de recente verdubbeling
van tetrahydrocannabinol (THC), de belangrijkste psycho-actieve component, in
de marihuana van Nederlandse bodem.

Eerdere studies wijzen erop dat variabelen die betrokken zijn bij het initiëren
van cannabisgebruik verschillen van de factoren die gerelateerd zijn aan het
ontwikkelen van cannabis afhankelijkheid. Hoewel de factoren betrokken bij het
beginnen met cannabis gebruik uitgebreid zijn bestudeerd, zijn risicofactoren
betrokken bij de overgang naar cannabis afhankelijkheid en het beloop van
afhankelijkheid, inclusief de *hulpvraag*, verre van ontrafeld. Dit
multi-disciplinaire onderzoek richt zich op deze vragen en verwacht daarmee
bruikbare aanwijzingen te genereren voor preventie en behandeling.

Primaire doelstellingen van dit onderzoek zijn: 1) het bestuderen van factoren
betrokken bij de transitie van riskant cannabisgebruik naar cannabis
afhankelijkheid, 2) het bestuderen van 3-jaars natuurlijk beloop van cannabis
afhankelijkheid, inclusief factoren die stabiliteit of herstel voorspellen, 3)
het bestuderen van factoren die gerelateerd zijn aan hulpzoekgedrag van
cannabis-afhankelijke personen. Secundiare doelstellingen zijn: 4) het
vergelijken van de karakteristieken van personen met riskant cannabisgebruik en
cannabis-afhankelijke personen met controles uit de algemene populatie en 5)
het valideren van zelf-gerapporteerde maten van blootstelling aan cannabis.

Met *targeted sampling* methoden worden cohorten van 275 riskante
cannabisgebruikers en 275 cannabis afhankelijke personen, in de leeftijd tussen
18 en 30 jaar, opgenomen in een prospectieve 3-jaars follow-up studie. Voor
beschrijvende analyses worden deze 550 personen vergeleken met een voor
leeftijd en geslacht gelijke groep uit een representatieve studie onder de
algemene populatie, NEMESIS 2. Een *at random* geselecteerde subgroep van de
beide cohorten, bestaande uit 20 risicovolle gebruikers en 20 van cannabis
afhankelijke personen (bij de eerste meting), zullen worden gebruikt voor
diepte analyses naar motivatie en dynamiek in patronen van cannabis consumptie.
Een subgroep van 100 deelnemers zal worden bestudeerd om zelf-gerapporteerde
maten van cannabis consumptie te valideren, waarbij gebruik gemaakt gaat worden
van toxicologische gegevens. Om beter zicht te krijgen op de *onbeantwoorde
hulpvraag* en redenen om behandeling te zoeken, wordt een aparte steekproef van
100 cannabis gebruikers die zich nieuw aanmelden bij de verslavingszorg
eenmalig geïnterviewd.

De belasting bestaat vooral uit de duur van de interviews, en uit het feit dat
er in drie jaar tijd verschillende interviews zullen plaastvinden. Om inzicht
te krijgen in het natuurlijk beloop van fors cannabisgebruik en cannabis
afhankelijkheid is deze follow-up opzet noodzakelijk. Wij schatten in dat de
belasting door het type vragen (deels algemeen van aard, zoals demografische
gegevens, wijze van cannabisgebruik, algemeen functioneren, deels over
eventueel bestaande psychische co-problematiek en over (recente) life-events)
acceptabel is. Deze inschatting is gebaseerd op eerdere ervaring met de zeer
vergelijkbare vragenlijst die is gebruikt in het Nemesis 1 onderzoek. Daarin
zaten weliswaar niet de uitgebreide vragen over middelengebruik, maar het
beantwoorden van deze vragen zal geen extra psychische belasting opleveren.

Het risico uit de substudie naar rookgewoonten, waarin de participant wordt
gevraagd volgens zijn eigen gewoonten en in een natuurlijke omgeving een joint
te roken en enkele hoofdharen af te staan, levert ons inziens geen extra
gevaren op, anders dan die welke de cannabisroker in zijn of haar dagelijks
leven al neemt.