De hyperfiltratie hypothese bij kinderen met een functionele mononier: een bepaling van glomerulaire functie met behulp van de single shot inulineklaring - THE KIMONO-STUDY

De hyperfiltratie hypothese is ontworpen door Brenner en medewerkers rond 1980
en stelt dat een afname van het aantal nefronen een vicieuze cirkel in gang
zet, leidend tot nierschade op de langere termijn. Deze hyperfiltratie schade
komt tot uiting als hypertensie, proteïnurie en chronische nierinsufficiëntie.
Door methodologische beperkingen in het bepalen van het aantal nefronen bij
mensen is de hypothese nog niet bevestigd.
Een mogelijkheid om de hyperfiltratie hypothese bij mensen te toetsen is
wellicht bij kinderen met een functionele mononier. Niet alleen is bij hen het
aantal nefronen logischerwijs afgenomen, maar ook zijn zij gedurende vele jaren
blootgesteld aan het proces van hyperfiltratie. Er zijn diverse studies
verricht naar het hebben van een mononier vanaf de kinderleeftijd, met
wisselende conclusies. Echter er zijn maar twee studies bekend die gebruik
maken van een inulineklaring.
Twee recente retrospectieve studies van onze onderzoeksgroep hebben aangetoond
dat meer dan 50% van de kinderen met een mononier nierschade heeft in de vorm
van hypertensie, microalbuminurie of een afgenomen glomerulaire functie. Ook
werd aangetoond aan de hand van een door ons opgesteld predictiemodel dat de
nierfunctie van deze kinderen maximaal is op een leeftijd van 10 jaar en dat
daarna een progressieve daling lijkt op te treden. Onze retrospectieve studies
maken, net als vele andere studies bij kinderen met een functionele mononier,
echter gebruik van een schatting van de nierfunctie met behulp van de
Schwartz-formule. De KIMONO-STUDY is opgezet om een exact beeld van de
nierfunctie te verkrijgen.

Aan hand van deze studie wordt de exacte nierfunctie bepaald van kinderen met
een functionele mononier. Daarbij wordt gekeken naar enkele gegevens over
lichaamsverhoudingen, die zowel een gevolg (verminderde groei) als een oorzaak
(obesitas) van nierfunctieproblemen kunnen zijn in de hyperfiltratie hypothese.
Daarnaast worden enkele extra markers voor vroege nierschade bepaald in bloed
en urine.
Met de KIMONO-STUDY wordt de hyperfiltratie hypothese getoetst bij mensen en de
resultaten van eerdere retrospectieve studies geëvalueerd. Het doel van deze
studie is daarmee om een antwoord te geven op de vraag of kinderen met een
functionele mononier een daadwerkelijk verhoogd risico hebben op het
ontwikkelen van chronische nierinsufficiëntie op latere leeftijd.

De KIMONO-study omvat de volgende onderzoeken:

1. Inulineklaring
2. Antropometrische gegevens: taille-heup ratio, subscapulaire vetplooimeting.
3. Uitgebreider bloed- en urineonderzoek op plasma-renine activiteit,
ACE-polymorfismen, aldosteron, cystatine C, HbA1c, Von Willebrand-factor,
cholesterol en homocysteïne.

Voor de inulineklaring wordt een infuus aangelegd van waaruit alle volgende
handelingen worden verricht. Op deze wijze is de test minimaal belastend voor
de kinderen. Eenmalig wordt een bolus inuline toegediend (single shot) en op
vijf gezette tijden wordt een kleine hoeveelheid bloed afgenomen.
Het onderzoek wordt uitgevoerd op het moment dat het kind de jaarlijkse
controleafspraak heeft. Hiermee hoeven de proefpersonen niet extra naar het VU
medisch centrum te komen en hoeft het ook niet extra geprikt te worden.

Er zal een infuus worden aangelegd, waaruit verdere afnamen worden verricht. De
reguliere bloedafname wordt vanuit het infuus verricht, zodat het kind niet
extra geprikt hoeft te worden. In het infuus zal eenmaal inuline worden
toegediend (single shot methode). Inuline is een inerte stof waarvan slechts
geringe bijwerkingen (voornamelijk overgevoeligheidsreacties) zijn beschreven.
Dit wordt voorkomen met een vooraf toegediend antihistaminicum. Op de afdeling
kindernefrologie bestaat ruime ervaring met het verrichten van een
inulineklaring middels single shot methode, daar deze ook frequent wordt
verricht voor de reguliere patiëntenzorg. Tevens wordt een subscapulaire
vetplooimeting (op gestandaardiseerde wijze) uitgevoerd.

De belasting en de risico's zijn hiermee in de KIMONO-study tot een minumum
beperkt. In de praktijk betekent het aangeboden pakket een uitbreiding op de
standaard controleafspraak op de volgende punten:

• De kinderen komen een hele ochtend in plaats van een deel van de ochtend
zoals bij de controleafspraak
• De bloedprik wordt vervangen voor een infuus (waaruit 2 buisjes bloed zullen
worden afgenomen en inuline zal worden ingebracht).
• Zij ondergaan een inulineklaring, waarbij op 5 gezette tijden 2ml bloed per
keer wordt afgenomen uit het infuus, zodat zij niet extra geprikt hoeven te
worden
• Taille-heup ratio en de subscapulaire vetplooi worden gemeten op de daarvoor
gestandaardiseerde wijze.