Vergelijking van het genexpressie patroon van Chronische Lymfatische Leukemie cellen in het bloed versus lymfklieren en beenmerg.

Chronische Lymfatische Leukemie is de meest voorkomende leukemie in de Westerse
wereld. Tot op heden is er geen curatieve therapie beschikbaar. Wel zijn er
verschillende therapieën waarbij (tijdelijk) complete remissie kan worden
bereikt. Op dit moment is er nog onvoldoende inzicht in de onderliggende
oorzaak van de therapieresistentie van CLL cellen. Onze hypothese is dat de
leukemische witte bloedcellen in het bloed goed reageren op therapie, maar dat
de cellen in de lymfklieren en het beenmerg resistent kunnen zijn.

Bij veel vormen van kanker is er sprake van afwijkingen in het proces van de
geprogrammeerde celdood, de zogenaamde apoptose. Hierbij spelen verschillende
genen een rol waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen pro- apoptotische genen
en anti- apoptotische genen. Eén van deze pro- apoptotische genen is Noxa. Onze
groep heeft aangetoond dat er bij CLL patiënten een verhoogde expressie van
Noxa in het perifere bloed te zien is. (Mackus et al, Leukemia 2005). Dit is
geassocieerd met verhoogde apoptose en daarmee mogelijk een toegenomen
gevoeligheid voor chemotherapie. In de lymfklieren zien we juist een lage
expressie van Noxa. Dit zou een mogelijke verklaring kunnen zijn voor de
ongevoeligheid van CLL cellen in de lymfklieren voor chemotherapie (Smit et al,
Blood 2007). Bij dit onderzoek is de expressie van ruim 35 apoptose-regulerende
genen geanalyseerd met behulp van een multiplex PCR. CLL cellen in het beenmerg
en perifere bloed toonden geen verschillen in expressie van deze 35 genen.
Echter, naast deze apoptose genen kunnen er nog andere genen mede van invloed
zijn op de gevoeligheid van CLL cellen voor chemotherapie.
Met behulp van c-DNA microarray worden alle genen simultaan geanalyseerd. Er is
gebleken dat CLL cellen die gestimuleerd worden met het zgn.CD 40 ligand (een
eiwit dat op geactiveerde T cellen tot expressie komt) bepaalde genen
opgereguleerd worden om celdood te voorkomen. (Gricks et al, Blood 2004).

Op basis van bovenstaande gegevens willen wij graag middels c-DNA microarray de
genexpressie profielen vergelijken van CLL cellen in het bloed, lymfklieren en
beenmerg, om zo de genen te identificeren die een rol spelen bij de
ongevoeligheid van CLL cellen voor chemotherapie.

Het doel van dit onderzoek is het opsporen van mogelijke verschillen in het
genexpressie patroon van Chronische Lymfatische Leukemie (CLL) cellen in
respectievelijk perifeer bloed, beenmerg en lymfklieren. Deze gegevens zouden
kunnen bijdragen aan het ontwikkelen van een nieuwe (targeted) therapie.

Het betreft een onderzoek, waarvoor CLL patiënten in aanmerking komen bij wie
om diagnostische redenen (zie onder) hetzij een beenmergonderzoek, hetzij een
lymfklierbiopsie dient te worden verricht. Bij het beenmergonderzoek zal 5 ml
extra beenmerg worden geaspireerd, bij de klierbiopsie wordt een kleine
hoeveelheid extra lymfklierweefsel verwijderd. Daarnaast zullen op de dag van
de lymfklierextirpatie of beenmergpunctie 5 buisjes bloed van 7 ml afgenomen
worden door middel van een venapuntie. Er is geen vergoeding voor de
proefpersonen.

Het betreft een onderzoek, waarvoor CLL patiënten in aanmerking komen bij wie
om diagnostische redenen hetzij een beenmergonderzoek, hetzij een
lymfklierbiopsie dient te worden verricht. Bij het beenmergonderzoek zal 5 ml
extra beenmerg worden geaspireerd, bij de klierbiopsie wordt een kleine
hoeveelheid extra lymfklierweefsel verwijderd. Dit zal de ingreep of het
litteken niet groter maken. Daarnaast zullen op de dag van de
lymfklierextirpatie of beenmergpunctie 5 buisjes bloed van 7 ml afgenomen
worden door middel van een venapuntie. De bloedafname kan licht ongemak en
eventueel een klein hematoom ter plaatse van de insteekopening veroorzaken.