Een onderzoek naar zelfhulp bij insomnie

Met een prevalentie van 8-10% is chronische slapeloosheid * insomnie * de meest
voorkomende slaapstoornis. Slecht slapen zorgt voor vermoeidheid en
prikkelbaarheid overdag. Verder zijn er verbanden gevonden met psychische
problemen. Hoewel chronische slapeloosheid een veel voorkomende stoornis is,
wordt het in de meeste gevallen niet behandeld. Slechts 15% van alle mensen met
een slaapstoornis zoekt en krijgt professionele hulp. Een van de redenen
hiervoor is dat er te weinig therapeuten goed opgeleid zijn om chronische
slapeloosheid te behandelen. Dat is spijtig want twee meta-analyses en twee
systematisch reviews bewezen dat chronische slapeloosheid goed behandeld kan
worden met cognitieve gedragstechnieken.
Naast het tekort aan goed opgeleide professionals gaan mensen niet graag naar
een therapeut voor insomnie. Zelfhulp binnen een stepped-care model zou een
oplossing kunnen zijn. Hierbij wordt een cliënt in eerste instantie de meest
effectieve, minst belastende en kortste vorm van behandeling (de zelfhulp)
geboden die mogelijk is gezien de aard en ernst van de problematiek. Tot op
heden zijn er al zes gecontroleerde studies naar zelfhulp bij insomnie
uitgevoerd. Al deze onderzoeken tonen positieve effecten. Door de opzet van de
studies is het echter nog niet mogelijk geweest te bepalen welk type zelfhulp
het meest effect heeft. Er is een gecontroleerde studie nodig die onderzoekt in
hoeverre zelfhulp werkt en in hoeverre zelfhulp via het internet verschilt van
een opgestuurd boekje.

Het doel van dit onderzoek is bepalen wat de werkzaamheid van zelfhulp is bij
insomnie, en of er een verschil bestaat tussen zelfhulp via het internet en
zelfhulp via een opgestuurd boekje.

De studie heeft een experimenteel design waarbij het type zelfhulp
gemanipuleerd wordt. Participanten worden gerandomiseerd in een van de volgende
drie condities: digitale zelfhulp, papieren zelfhulp en een wachtlijst.

Alle groepen krijgen dezelfde interventie met: ontspanningsoefeningen, slaaphygiëne, registreren van de eigen slaap, slaaprestrictie en cognitieve therapeutische oefeningen. De slaaphygiëne richt zich op de omgevingsfactoren zoals een goed bed en een donkere kamer. Verder wordt er uitgelegd dat een bed alleen bedoelt is om in te slapen. Bij slaaprestrictie mogen mensen slechts een beperkt aantal uren in bed liggen om te leren om de tijd dat ze in bed liggen ook daadwerkelijk te slapen. Dit aantal uren wordt langzaam opgebouwd. De cognitieve oefeningen pakken de irreële en disfunctionele gedachten over slaap aan (zoals: >als ik niet acht uur slaap ben ik morgen een wrak>).

Hoogstwaarschijnlijk zijn er geen risico*s aan het onderzoek verbonden. Het kan
zijn dat er tijdens de interventie enige tijd wat minder geslapen wordt, dit
hoort bij de interventie. Het is niet de verwachting dat dit problemen
oplevert, net zo min als bij voorgaande onderzoeken. Daarbij is de belasting
voor de proefpersonen niet groot (zeventien uur per persoon over twaalf
maanden). Naar onze mening is de uitvoering van dit onderzoek gerechtvaardigd,
vanwege de kleine belasting en de lage risico`s voor de proefpersonen.