Effectiviteit van een promotie programma voor een actieve leefstijl bij patienten met de ziekte van Parkinson; De ParkFit-studie

Mensen met de ziekte van Parkinson zijn vanwege een combinatie van fysieke
symptomen en cognitieve beperkingen geneigd tot een inactieve leefstijl.
Echter, fysieke activiteit lijkt juist voor mensen met de ziekte van Parkinson
belangrijk om twee redenen. Enerzijds heeft fysieke activiteit een preventief
effect op algemene complicaties zoals hart- en vaatziekten, diabetes type II,
osteoporosis en bepaalde vormen van kanker. Anderzijds heeft fysieke activiteit
in het algemeen een positief effect op ziekte-specifieke complicaties van de
ziekte van Parkinson zoals depressie, slaapstoornissen en constipatie. Al deze
effecten leiden tot een verhoging van de kwaliteit van leven. Tevens zijn er
aanwijzingen dat fysieke activiteit kan leiden tot een vertraging van de
ziekteprogressie.
De ParkFit-studie richt zich allereerst op de vraag of mensen met de ziekte van
Parkinson in staat zijn middels een bewegingsbevorderingsprogramma hun niveau
van fysieke activiteit te verhogen. Vervolgens wordt onderzocht wat de
specifieke gezondheidsvoordelen zijn van méér bewegen bij deze patiëntengroep.
Patiënten worden gedurende een periode van twee jaar begeleid door speciaal
geschoolde fysiotherapeuten. Deze fysiotherapeuten zijn in de afgelopen jaren
geschoold tot Parkinson-therapeut (De ParkNet-trial) en zij zullen in het kader
van de ParkFit-studie als aanvulling opgeleid worden tot ParkFit-therapeut.
Naast sportspecifieke informatie zal er ook aandacht worden aan
motivatiestrategieën.
Als basis voor de interventie wordt een ParkFit-programma opgesteld, Richtlijn
Bewegingsbevordering Ziekte van Parkinson. De interventie wordt aangevuld met
een 'Health Contract' waarin persoonlijke doelen worden opgesteld en zowel
motivationele *tools* als mogelijke moeilijkheden worden geïnventariseerd. Ook
krijgen mensen een stappenteller die dient ter motivatie. Als stimulatie nemen
mensen wekelijks deel aan een sportgroep die speciaal voor de studie in de
regio worden opgezet. In deze sportgroep-sessies wordt volgens de Richtlijn
gehandeld zodat de interventie voor alle mensen hetzelfde is.
De populatie bestaat uit 700 mensen; middels randomisatie worden 350 patiënten
ingedeeld in de ParkFit-interventie-groep. In de controlegroep krijgen mensen
individueel ParkinsonNet-fysiotherapie.
Op verschillende momenten zullen de effecten worden gemeten middels
gestandaardiseerde vragenlijsten en een conditietest.

De studie is in eerste instantie gericht op de vraag of mensen met de ziekte
van Parkinson met een inactieve leefstijl in staat zijn middels een
beweginsgbevorderingsprogramma van twee jaar méér te gaan bewegen. Daarnaast
zullen de ziekte-specifieke gezondheidseffecten van méér bewegen worden
onderzocht. Tevens zal gekeken worden naar mogelijke risico's van meer bewegen
zoals het aantal sportblessures en het aantal valincidenten.

Multicentrum gerandomiseerde gecontroleerde trial

De interventie bestaat uit 4 elementen: - Persoonlijke Coach (de ParkFit-therapeut) voor het begeleiden en motiveren van de patient - Tekenen van een Health Contract tussen coach en patient wat leidt tot een Persoonlijk Beweeg Plan - Sportgroep sessies Jaar 1 Maand 1-3: 2 keer per week sportgroep Maand 4-12: 1 keer per week sportgroep Jaar 2 Maand 1-3: 2 keer per week sportgroep ('boost') Maand 4-12: 1 keer per week sportgroep - Stappenteller ter motivatie van het activiteitenniveau

De mensen worden gevraagd om voor de metingen vier maal in de twee jaar 1 dag
naar het regionale ziekenhuis of een sportcentrum te komen. Voor de eenmalige
bloedafname kunnen patienten terecht op de polikliniek van 1 van de deelnemende
centra.
In de experimentele groep worden patienten intensief begeleid naar een
actieve(re) leefstijl door zeer ervaren therapeuten. Echter, ook in het
dagelijks leven worden zij aangezet tot het uitvoeren van meer activiteiten wat
om tijd en doorzettingsvermogen vraagt. De toevoeging van een sportgroep vraagt
eveneens om een investering in tijd en energie maar wij zijn ervan overtuigd
dat het aanbieden van deze groepen zeer motiverend werkt. Naast sporten is er
in de groep aandacht voor motivatie en stimulatie en doordat mensen in een
groep samenkomen, kunnen zij elkaar ook juist motiveren en stimuleren. De
risico's van meer bewegen zijn hierboven al beschreven (E9) en zijn naar onze
mening minimaal en vormen dan ook geen contra-indicatie voor deelname aan de
studie.