Zingeving bij patiënten met een levensbedreigende ziekte. Een onderzoek in Nederland naar verschillen en overeenkomsten in contingentiebeleving en persoonlijke doelstrevingen tussen moslims, christenen en mensen die op andere dan godsdienstige wijze aan hun leven betekenis verlenen.

Mensen kunnen plotseling worden overvallen door een gebeurtenis die de bodem
onder hun bestaan wegslaat. De mededeling dat men een levensbedreigende ziekte
heeft, kan in meer of minder mate dit effect hebben. Een dergelijke onvoorziene
gebeurtenis wordt aangeduid als een ervaring van contingentie. Een contingente
gebeurtenis wordt in de filosofie gedefinieerd als *mogelijk maar niet
noodzakelijk* (Dalphert 2003; Dalphert en Stoellger, 2000; Esterbauer 1989)
Omdat zo*n gebeurtenis ook niet had hoeven gebeuren, roept deze de vraag op
naar het waarom, en in het bijzonder *waarom ik?*.
Om een ingrijpende ervaring van contingentie in te passen in het eigen bestaan
en betekenis te geven, zullen zowel het beeld van het verleden als het
toekomstperspectief gereconstrueerd moeten worden. Hiervoor zullen patiënten
een beroep moeten doen op hun zingevingsysteem dat in de loop van het leven is
opgebouwd.
In dit onderzoek wordt het zingevingssysteem beschreven in termen van *ultimate
concerns*, een term ontleend aan Tillich (1957, 1963). Wat een persoon op grond
van persoonlijke ervaringen en in wisselwerking met de omgeving, godsdienst en
cultuur belangrijk en waardevol vindt, wordt in het geheugen vastgelegd in de
vorm van een concern. Concerns kunnen worden beschouwd als inprentingen in het
geheugen die, als daar een aanleiding toe is, emoties en gedachten activeren om
de doelen die een persoon zich stelt in het bewustzijn te roepen, zodat de
persoon tot handelen wordt gemotiveerd (Emmons, 1999 en 2005; Frijda, 2007). De
*ultimate concerns*, die het hoogst in rangorde zijn, integreren de
onderliggende, soms conflicterende concerns en scheppen zoiets als een rode
draad, een levensthema (Emmons 1999 en 2005; McAdams 1993). Ultimate concerns
vinden hun expressie in doelen die niet gauw of nooit vervuld kunnen worden,
zoals *zorgen dat mijn kinderen gelukkige mensen worden* of *bijdragen aan een
rechtvaardige wereld* of *leven zoals God dat wil*. Deze persoonlijk gekozen,
hoge doelstrevingen maken een samenhangend en zinvol leven mogelijk. Omdat
ultimate concerns tot leven komen wanneer het kostbare wat zij belichamen,
wordt bedreigd - waardoor emoties en gedachten in gang worden gezet -
beïnvloeden zij de beleving van een contingente gebeurtenis.

*De doelstelling van het onderzoek is de ontwikkeling van nieuwe theorie die de
zingevingsdimensie van het biografische reconstructieproces beschrijft bij
personen met een levensbedreigende ziekte, vanuit het perspectief van
contingentietheorie en motivatietheorie.*

Toelichting:
Het biografisch reconstructieproces duidt op de heroriëntatie in verleden,
heden en toekomst.
Contingentietheorie maakt de bestudering mogelijk van verschillende aspecten
van gebeurtenissen (o.a. de ziekte) en hoe deze door de persoon zijn beleefd.
Motivatietheorie maakt de bestudering mogelijk van de levensdoelen die de
persoon wil verwezenlijken en in welke uiteindelijke waarden en
levensbeschouwelijke grond deze zijn gefundeerd.

Een halfgestructureerd interview met open en gesloten vragen. Van verschillende
technieken wordt gebruik gemaakt om de bronnen te ontsluiten (de respondenten
schetsen een levenslijn met ups en downs, kiezen uit lijsten met ervaren
emoties, kiezen uit kaartjes met woorden die passen bij hun beleving en
motiveren hun keuze).
De interviews worden gehouden door getrainde interviewers.
De interviews worden geanonimiseerd en getranscribeerd.
De analyse vindt plaats met een computerprogramma voor Grounded Theory
(Kwalitan), en SPSS.

n.v.t.