Mentaliseren bij patienten met anorexia of bulimia nervosa

Patienten met anorexia of bulimia nervosa vertonen een restrictief of impulsief
eetgedrag, al dan niet gepaard gaande met purgerende maatregelen, in samenhang
met een zeker onvermogen om te gaan met negatieve affecten. De affectregulatie
van patienten met een eetstoornis is hetzij over-, hetzij ondergecontroleerd.
Er is ook altijd sprake van een negatief zelfgevoel, onzekerheid over de
betekenis voor anderen en moeite interpersoonlijke ervaringen te verwerken.
Recente theorievorming benadrukt het belang van mentaliseren voor de
affectregulatie en de omgang met interpersoonlijke ervaringen. Mentaliseren is
het vermogen zichzelf en anderen te beschouwen als mentale wezens, d.w.z.
individuen met gevoelens, gedachten, verwachtingen en angsten, die beleving en
gedrag beinvloeden. Het mentaliserend vermogen ontwikkelt zich in relatie tot
de hechtingsfiguren. Een onveilige hechtingsstijl gaat samen met een verminderd
mentaliserend vermogen en vormt een risicofactor voor de ontwikkeling van
psychopathologie.
Uit onderzoek is gebleken dat bij patienten met anorexia of bulimia nervosa
vaak sprake is van een onveilige hechtingsstijl.
Mentaliseren Bevorderende Therapie is een vorm van psychotherapeutische
dagbehandeling, die sinds enige jaren wordt toegepast bij patienten met een
borderlinepersoonlijkheidsstoornis, en sneller dan andere methoden effect
sorteert op symptomen als depressiviteit, zelfdestructief gedrag en gestoord
eetgedrag.
Op grond van onderzoek naar hechting bij patienten met een eetstoornis en op
grond van de aard der symptomen, is de veronderstelling gerechtvaardigd dat
Mentaliseren Bevorderende Therapie ook bij patienten met een eetstoornis
effectief zou kunnen zijn in de reductie van eetsymptomatologie en bijkomende
pathologie, zoals automutilatie.

Het onderzoek beoogt vast te stellen of bij patienten met anorexia of bulimia
nervosa vaker dan bij gezonde mensen sprake is van een onveilige hechtingsstijl
en een verminderd mentaliserend vermogen; of er een samenhang bestaat tussen
het mentaliserend vermogen en de ernst van de symptomatologie; of het
mentaliserend vermogen, in samenhang met de symptomatologie verbetert door de
toepassing van Mentaliseren Bevorderende Therapie.

Patienten met anorexia of bulimia nervosa in klinische of dagklinische
behandeling op de afdeling eetstoornissen van de GGZ Midden-Brabant worden
vergeleken met gezonde proefpersonen op hechtingsstijl, mentaliserend vermogen,
algemene en specifieke psychopathologie, middels de afname van diverse
onderzoeksinstrumenten:
-de Nederlandse versie van het Adult Attachment Interview
(Gehechtheidsbiografisch Interview)(hechtingsstijl en mentaliserend vermogen),
-de Ned. versie van het Structured Clinical Interview for DSM-axis II disorders
(persoonlijkheidsstoornissen),
-de Ned. versie van de Symptom Check List (SCL-90) (algemene psychopathologie),
-de Ned. versie van Becks Depression Inventory (depressie),
-de Ned. versie van de State Trait Anxiety Inventory
(Zelfbeoordelingsvragenlijst) (angst),
-de Ned. versie van de Eating Disorder Inventory (EDI-2) (eetgedrag en
lichaamsbeleving),
-de Ned. versie van de Self Injurious Questionnaire (automutilatie) en
- de Autonomy-Connectedness Scale (Ned. schaal)(interpersoonlijk functioneren).

Correlaties tussen hechtingsstijl, mentaliserend vermogen en de uitkomsten op
de diverse schalen worden onderzocht.

In een quasi-experimenteel design worden patienten met anorexia of bulimia
nervosa die worden behandeld middels Mentaliseren Bevorderende Therapie bij de
GGZ Midden-Brabant vergeleken met patienten met anorexia of bulimia nervosa
die worden behandeld middels cognitief-gedragstherapeutisch groepsbehandeling
bij de GGZ Oost-Brabant, op de mate van verandering na een jaar therapie, zowel
in hechtingsstijl, mentaliserend vermogen, als in eetsymptomatologie en
bijkomende problemen. Hiertoe worden aan het begin en na een jaar van
behandeling afgenomen: GBI, SCID-II, SCL-90, BDI, ZBV, EDI-2, SIQ en ACS.

De interventie die wordt toegepast bestaat in Mentaliseren Bevorderende Therapie. Dit is een vijfdaags, groepstherapeutisch behandelprogramma, bestaande uit sociotherapie, psychotherapie (individueel en in een groep) en non-verbale therapie, waarbij de attitude en interventies van de leden van het behandelteam gericht zijn op de vergroting van het mentaliserend vermogen van patienten. Het behandelteam (incl. sociotherapeuten) is geschoold in deze methode. Intervisie over ieders therapeutisch handelen en de omgang met symptomen en gedrag van individuele patienten vormt een belangrijk onderdeel van de methode. De methode is uitvoerig beschreven door Fonagy en Bateman. MBT geeft bij patienten met een borderlinepersoonlijkheidsstoornis sneller dan andere vormen van behandeling resultaat op symptomen als affectdysregulatie, zelfverwonding, depressiviteit, middelenmisbruik en gestoord eetgedrag. Van MBT zijn geen risico's bekend.

De belasting voor proefpersonen bestaat in het ondergaan van twee diagnostische
interviews, elk van maximaal anderhalf uur tijd, en het invullen van een zestal
vragenlijsten, tesamen twee uur tijd.
Het ondergaan van het Gehechtheidsbiografisch Interview roept bij deelnemers
soms voorbijgaande emoties op.
Deelnemers moeten voor het ondergaan van de interviews van huis naar de
instelling waar afname plaatsvindt komen.