effecten van gestandaardiseerde traumabehandeling
middels Exposure of EMDR
bij patiënten met een psychotische kwetsbaarheid. Een multipele baserate-pilotstudie.

uit onderzoek naar behandeling van PTSS is gebleken dat behandeling ook
effectief is, bij doelgroepen die voorheen als (te) riskant werden ingeschat
(bijvoorbeeld borderline persoonlijkheidsstoornis, alcoholverslaafden,
patienten met dissociatieve stoornissen). De vrees dat deze patienten negatieve
reakties zouden hebben op de PTSS-behandeling is niet bewaarheid; integendeel,
er werd van behandeling geprofiteerd.
Ten aanzien van patienten die in het kader van een psychiatrische ziekte
psychotische episoden hebben meegemaakt, bestaat in de behandelpraktijk
eveneens het idee dat PTSS-behandeling zou leiden tot psychotische
decompensatie. Dit onderzoek wil deze aanname exploratief te toetsen in een
verkennend pilotonderzoek.

Het doel is om in een klein pilotonderzoek te verkennen of twee
standaardbehandelingen voor PTSS, te weten exposuretherapie en EMDR, effectief
zijn de behandeling van PTSS bij patienten met een psychotische kwetsbaarheid?

Het gaat om een multiple baserate-onderzoek van 8 single casestudies. Na
inclusie van 8 proefpersonen worden deze blind aan de conditie EMDR danwel
exposuretherapie toegewezen. Vervolgens krijgen zij 12 weken in een
multipelebaseratedesign theapie voor PTSS-klachten. Gedurende de gehele periode
worden klachtbeloop, veranderingen in sociaal gedrag, belasting,
medikatiegebruik, een GGZ-consumptie (crises, opnames) gemonitord.


meetmethoden

gestruktureerde interviews voor inclusie/exclusie:
* SCID-1 voor algemene diagnostiek van stoornissen in het byzonder psychotische
episoden;
* voor de PTSS het Klinisch Interview Posttraumatische stresstoornissen (KIP)
, de nederlandse vertaling van de Clinician-Administered PTSD Scale (CAPS,
oorspronkelijk artikel Blake et al, 1997; vertaling Hovens et al, 2005);
* voor uitsluiten van ernstige dissociatieve stoornissen de Somatoform
Dissociation Questionnaire (SDQ-20; Nijenhuis, Spinhoven, Van Dyck, Van der
Hart, & Vanderlinden,1996)..

vragenlijstmetingen naar volgende uitkomstmaten
* PTSS- klachten : PTSS-klachtenschaal (Nederlandse bewerking van de ptsd
Symptom Scale - Self-Report (psssr; Foa e.a. 1993).
* psychotische klachten ( PSYRATS, Haddock, 1994, vert. De Hert et al, 1996),
om het vóórkomen en de actuele invloed van hallucinaties en wanen te meten
* psychosegerelateerde denkstijlen, (Oxford-Liverpool Inventory of Feelings
and Experiences (O-LIFE), Mason, 1995, 2006). Deze lijst brengt van
proefpersonen de denkvormen in kaart , die binnen het psychotische spectrum
vallen maar die ook in de normale populatie voorkomen. Domeinen: Ongewone
Ervaringen, Cognitieve Disorganisatie, Introverte Anhedonie en Impulsieve
Nonconformiteitnaar belasting door de behandeling buiten en binnen sessies,
naar sociale aktiviteit,
* algemeen functioneren, middels de Outcome Questionairre (OQ-45.2, Lambert &
Burlinganme, 2001) en de The Social Functioning Scale (SFS), oorspronkelijk van
Birchwood et al. (1990)

wekelijkse monitoring van
* medikatiegebruik
* psychiatrische crises
* opnames
* sessie-belasting traumabehandeling

De proefpersonen ontvangen behandeling voor hun posttraumatische stressklachten. Zij krijgen één van twee richtlijnbehandelingen voor PTSS: exposuretherapie of eye movement and desensitization therapy (EMDR), gedurende 12 sessies van 90 minuten. Beide vormen van behandeling staan vermeld in de richtlijn voor behandeling van angststoornissen .

in de praktijk wordt wel gevreesd voor psychotische decompensatie, of voor een
grote emotionele belasting met geen of weinig rendement van behandeling.
Echter, deze veronderstelde negatieve reakties zijn in wetenschappelijke
studies nooit aangetoond. De enige studie op dit terrein toont juist een
omgekeerd effect: de psychosegerelateerde klachten verminderden als gevolg van
de vermindering van de PTSS.
Er zijn ten aanzien van diverse andere doelgroepen ook krachtige meningen in de
praktijk (geweest), dat traumabehandeling bij ernstige comorbiditeit tot
destabilisering zou kunnen leiden. Maar uit onderzoek is inmiddels gebleken,
dat enkele zeer kwetsbaar geachte doelgroepen toch baat hadden bij
standaardbehandeling van PTSS. Dit geldt voor mensen die vroegkinderlijke,
herhaalde sexueel misbruikervaringen hebben gehad. (zie bijvoorbeeld McDonagh
et al, 2005; Cloitre et al, 2002) . Voor borderline persoonlijkheidsstoornissen
(Clarke et al, 2008; van Minnen, 2002). Voor alcoholverslaafden, waarbij tevens
kan worden opgemerkt dat het verslavingsgedrag afnam na traumabehandeling
(Coffey et al, 2006). Voor mensen met dissociatieve stoornissen, waarbij bleek
dat behalve de PTSS-klachten ook de dissociaties en de depressiviteit afnamen
(Hagenaars et al, 2008).

Terughoudendheid mbt tot het inschatten van risico's van traumabehandeling bij
de combinatie PTSS en psychosen is dus gepast: we weten het gewoon nog niet.
Het is daarbij natuurlijk wel nodig om voorbereid te zijn op een ongunstig
scenario, en voorzorgs/veiligheidsmaatregelen te treffen.