Effectiviteit van twee intensieve begeleidingsvormen om patiënten met een coronaire hartziekte te ondersteunen bij het stoppen met roken

Hart- en vaatziekten zijn de meest voorkomende doodsoorzaak in Nederland en
coronaire hartziekten spelen hierin een belangrijke rol. Door te stoppen met
roken nadat een coronaire hartziekte is vastgesteld, neemt de kans op genezing
aanzienlijk toe. Stoppen met roken blijkt effectiever dan enige vorm van
behandeling. Door te stoppen met roken wordt de kans op het krijgen van nog een
hart- en vaatziekte na één jaar met 50% verminderd. Toch blijft 57% van de
mensen met een coronaire hartziekte roken of valt weer terug na gestopt te
zijn. De gebruikelijke zorgverlening om patiënten te helpen om te stoppen met
roken is vaak niet voldoende en niet gestructureerd. Daarnaast ervaren
verpleegkundigen moeilijkheden bij het verlenen van deze zorg. Om deze redenen
is er behoefte aan betere en intensievere interventies om hartpatiënten te
ondersteunen bij het stoppen met roken. Studies en reviews laten zien dat
intensieve begeleidingsvormen waarbij gebruik gemaakt wordt van relapse
prevention strategies and pharmacotherapie effectief zijn in de algemene
populatie en er zijn aanwijzingen dat deze interventies ook effectief zijn in
de doelgroep van hartpatiënten. Van deze interventies wordt verwacht dat ze
goed passen in de praktijk wanneer ze door special opgeleide stoppen-met-roken
professionals worden verleend en niet door verpleegkundigen. Deze intensieve
vormen van begeleiding worden persoonlijk of via de telefoon verleend. De
effectiviteit van zulke interventies is nooit eerder onderzocht bij
hartpatiënten en ook is er niets bekend over hun kosteneffectiviteit.

Het onderzoek heeft tot doel om rokende patiënten met een coronaire hartziekte
opgenomen op de afdeling cardiologie in het ziekenhuis te ondersteunen bij het
stoppen met roken door gebruik te maken van bewezen (kosten)effectieve
interventies. Er wordt verwacht dat na 6 maanden 60% van de patiënten gestopt
zijn met roken in de experimentele groepen tegenover 43% stoppers in de
controle groep. Na 12 maanden worden 55% stoppers in de experimentele groepen
tegenover 35% in de controle groep verwacht. Het onderzoek wordt ingedeeld in
drie verschillende studies:
STUDIE 1:
- meet de effecten van telefonische coaching en persoonlijke coaching op
stoppen met roken en op gezondheidsuitkomsten bij hartpatiënten in vergelijking
met de gebruikelijke zorg (usual care).
- meet de tevredenheid en ervaring van de patiënten die de interventie
condities zijn ondergaan.
STUDIE 2:
- meet de incrementele kosten-effectiviteit en de financiele kosten van de
interventies ten opzichte van elkaar en ten opzichte van de usual care.
- vergelijkt de gezondheidsuitkomsten en stoppen met roken uitkomsten ten
opzichte van de kosten van de interventies en de usual care.
STUDIE 3:
- meet de inpasbaarheid en de haalbaarheid van de interventies in de praktijk
door onder een deel van de deelnemende cardiologen, verpleegkundigen en
persoonlijke en telefonische coaches na te gaan hoe zij het werken met de
interventies hebben ervaren en waarmee toekomstig gebruik van de interventies
gestimuleerd kan worden. Op basis hiervan wordt gekeken naar de belangrijkste
condities om de interventies op grote schaal te implementeren.

Er wordt gebruik gemaakt van een cross-over experiment met een baselinemeting
op het tijdstip 0 (T0) en twee nametingen na 6 (T1) en na 12 (T2) maanden. Het
gebruik van een cross-over experiment betekent dat zeven vergelijkbare
ziekenhuizen de interventies achter elkaar toepassen. De studie is in drie
verschillende fasen ingedeeld: A) usual care; B) PC* of TC*; C) TC* of PC*.
* PC = persoonlijke coaching; TC = telefonische coaching

Tabel 1 Onderzoeksdesign

Ziekenhuis 1 O1 X TC PC O2 O3 Ziekenhuis 4 O1 X PC TC O2 O3
Ziekenhuis 2 O1 X TC PC O2 O3 Ziekenhuis 5 O1 X PC TC O2 O3
Ziekenhuis 3 O1 X TC PC O2 O3 Ziekenhuis 6 O1 X PC TC O2 O3

Ziekenhuis 7 O1 X PC TC O2 O3

O1: baseline meting door middel van een vragenlijst; X: usual care; TC:
telefonische coaching;
PC: persoonlijke coaching; O2: meting 6 maanden na O1 met een telefonisch
interview; O3: meting 12 maanden na O1 met een telefonisch interview en een
vervolgconsult in het ziekenhuis (voor meting van bloeddruk, cholesterolgehalte
en een salivameting).

De interventies bestaan uit intensieve stoppen met roken begeleiding door professionals. Deze begeleiding wordt of via een telefonische coach of via een persoonlijke coach verleent. Deze vergelijkbare interventies verschillen op hun toepassingswijze in de praktijk en verschillen in duur. In beide interventies beginnen verpleegkundigen met de inventarisatie van het rookgedrag waarop een stopadvies door de cardioloog volgt. Vervolgens worden patiënten doorverwezen naar een van de begeleidende stoppen met roken interventies. Er wordt gebruik gemaakt van telefonische counselling en persoonlijke counselling. Tijdens een telefonisch begeleidingstraject worden zeven gesprekken a vijftien minuten met de patiënt gevoerd verdeeld over een periode van drie maanden. Tijdens een persoonlijk begeleidingstraject worden zes gesprekken met de patiënt gevoerd waarbij de patiënt telkens dient terug te komen naar het ziekenhuis. Vijf weken na afloop van het laatste persoonlijke gesprek wordt de patiënt dan nog één keer nagebeld. Bij beiden interventies krijgen patiënten nicotinevervangende pleisters gedurende 8 weken aangeboden.

Patiënten die het lukt om te stoppen met roken verminderen hun kans op nog een
hartinfarct met 50%. Hun kans op overlijden, heropname in het ziekenhuis en de
kans op overige complicaties door een hart- en vaatziekte zal dan ook
verminderen.