Cerebellaire dysfunctie en de compensatie daarvan bij presymptomatische dragers van mutaties in dominante ataxiegenen

Autosomaal-dominante cerebellaire ataxie (ADCA) is een zeldzame groep
neurodegeneratieve aandoeningen die vooral de kleine hersenen (cerebellum)
treffen. Progressieve coordinatiestoornissen zijn dan ook het belangrijkste
verschijnsel. Er zijn vele genetische subtypes bekend, die worden aangeduid met
een SCA-label.
In een dergelijke familie komt het voor dat wanneer bij een persoon de diagnose
is gesteld, anderen zich laten testen op deze erfelijke aanleg - ook al hebben
ze vaak nog geen klachten of verschijnselen. Als zij dan gendrager blijken dan
spreken we van presymptomatische dragers.
Deze presymptomatische fase is echter wel een hele boeiende, aan de ene kant
omdat er waarschijnlijk toch al cerebellaire veranderingen zijn (welke dan?)
maar dat de hersenen kunnen compenseren voor deze latente stoornis (hoe dan?).

Het doel is om te kijken naar de allervroegste cerebellaire veranderingen en
naar compensatiemechanismen van een cerebellaire dysfunctie.
Het kijken naar die vroege veranderingen doen we door ons enerzijds te focussen
op motorisch leren (doel 1) en anderzijds door te kijken naar de structurele en
functionele connecitiveit in de cerebello-thalamo-corticale verbinding (doel
2). De compensatiemechanismen bestuderen we door te kijken naar welke
hersenstructuren bij dragers worden ingezet bij het lopen in vergelijking met
gezonden (doel 3).

Cross-sectioneel en observationeel.

Doel 1:
-oogknipper conditionering
-onderzoek op de 'splitbelt' loopband

Doel 2:
-transcraniele magneetstimulatie (TMS) over motore cortex en cerebellum
-DT-MRI

Doel 3:
-functionele MRI tijdens ingebeeld lopen

De verschillende deelexperimenten nemen gezamenlijk circa 12 uur in beslag, wat
we spreiden over 3 dagen. Geen van de onderzoeken is pijnlijk of invasief.

Er is tijdens het TMS-onderzoek een zeer kleine, en bijna verwaarloosbare kans
op een epileptisch insult.

Daarnaast kunnen deelnemers (in de groep dragers) denken dan ze asymptomatisch
zijn, maar bij het lichamelijke onderzoek aan het begin kan toch blijken dat er
wat subtiele verschijnselen zijn. Dat betekent dat de ziekte dan (formeel)
begonnen is. Zij moeten zich hier goed bewust van zijn. Dit komt ook ter sprake
in de informatiebrief, in het gesprek rond het mogelijke consent en voor het
daadwerkelijke lichamelijke onderzoek. Mocht te toch voorkomen dat iemand
symptomatisch blijkt, dan kan hij/zij een afspraak krijgen op de polikliniek
Ataxie.

Toch is wetenschappelijk onderzoek bij deze groep van grote en unieke waarde.
Alleen op deze manier krijgen we inzicht in de allervroegste cerebellaire
veranderingen bij deze aandoening (wat bijvoorbeeld relevant is als biomarker
bij toekomstige interventietrials, in de follow-up of selectie) en in de
compensatiemechanismen van de hersenen bij een cerebellaire stoornis. Het
stimuleren van dergelijke mechanismen is een serieuze behandelmodaliteit in de
toekomst.