Triple P na de couveuse: effectiviteit van opvoedingsondersteuning bij gezinnen waarin een peuter of kleuter opgroeit met emotionele en/of gedragsproblemen
(Titel gebruikt in correspondentie met proefpersonen: Opvoeden na de couveuse)

Ex-couveuse kinderen vertonen op de peuter- en kleuterleeftijd meer emotionele-
en/of gedragsproblemen dan op tijd geboren kinderen zonder medische
complicaties. Het krijgen van een kind dat op een neonatale intensive care unit
(NICU) moet worden opgenomen is een extra belasting voor de opvoedingssituatie
niet alleen in de acute fase maar ook in de jaren daarna. De overgrote
meerderheid van interventies bij ex-couveuse kinderen en hun ouders zijn tot nu
toe voornamelijk uitgevoerd tijdens de NICU opname of in het eerste jaar na
ontslag, en zijn voornamelijk gericht op het direct stimuleren van de
motorische en/of cognitieve ontwikkeling van het kind. De effecten van sommige
vroegkinderlijke interventies (voor het tweede levensjaar) op het gedrag van
het kind zijn op korte termijn positief, maar op de lagere schoolleeftijd
verdwenen. Voor zover bekend zijn tot op heden nog geen studies verricht naar
interventies gericht op opvoedingsondersteuning voor ouders van ex-couveuse
kinderen in de peuter- of kleuterleeftijd, terwijl juist dan de emotionele-
en/of gedragsproblemen meer aan het licht lijken te komen.

Doel is het onderzoeken van de effectiviteit van het
opvoedingsondersteuningsprogramma Triple P (Positief Pedagogisch Programma;
niveau 3) vergeleken bij een controle groep in termen van de door de ouder(s)
en leerkrachten gepercipieerde emotionele- en/of gedragsproblemen bij hun
ex-couveuse kind, de beleving van de opvoeding door de ouder(s), en de manier
waarop ouders en kinderen interacteren met elkaar.

Na screening wordt een multi-center open gerandomiseerde trial uitgevoerd.

Data wordt verzameld aan de hand van een ontwikkelingstest voor het kind,
gestructureerde gedragsobservaties van de ouder-kind interactie, vragenlijsten
voor ouders en een vragenlijst voor de leerkracht/peuterleidster/oppas. De
gebruikte ontwikkelingstest is afhankelijk van de leeftijd van het kind de
BSID-II of de WPPSI-III. Voor de systematische gedragsobservatie wordt gebruik
gemaakt van de DPICS-R. Vragenlijsten voor de ouders zijn de CBCL, ECBI, NOSI,
NOSIK, CRPR, VCS, CSQ en de FBQ. De leerkracht vult de TRF in.

Een theoretisch en empirisch onderbouwd opvoedingsondersteuningsprogramma, Triple P (niveau 3) versus een controle groep. De interventie is gericht op het bevorderen van de competenties en het zelfvertrouwen van ouders in de opvoeding van hun kinderen, en beoogt vooral een competenter opvoedingsgedrag bij het omgaan met emotionele- en/of gedragsproblemen van het kind, minder gebruik van dwingende en negatieve disciplinevormen, een betere communicatie over opvoedingskwesties tussen ouders onderling en tussen ouders en kind, en minder opvoedingsstress bij de ouders. De interventie duurt vier keer 30 minuten.

Het kind komt vier keer met een van de ouders naar het behandelend centrum. In
de eerste meting zal een ontwikkelingstest van 45 minuten worden afgenomen. Op
alle vier de meetmomenten wordt aan het kind en de ouder een spelopdracht
gegeven die door de onderzoekers geobserveerd wordt en vastgelegd wordt op
video.
Ouders die meedoen aan het onderzoek volgen opvoedingsondersteuning van vier
keer 30 minuten. Daarnaast komen ze naar het behandelend centrum om samen met
hun kind een spelopdracht te volgen. Tot slot vullen de ouders op vijf momenten
een aantal vragenlijsten in.

Belasting per meetmoment:
Screening:
ouders: vragenlijsten, 40 min (thuis)

Week 1:
kind: ontwikkelingstest, 45 min (poli)
kind en ouder: spelopdracht, 30 min (poli)
ouders: vragenlijsten, 55 in (thuis)
leerkracht: vragenlijst, 20 min (thuis)

Week 2-5
ouders: Triple P interventie, 4 keer 30 min

Week 6:
kind en ouder: spelopdracht, 30 min (poli)
ouders: vragenlijsten, 10 min (thuis)

Maand 6 en 12:
kind en ouder: spelopdracht, 30 min (poli)
ouders: vragenlijsten, 1 uur, 15 min (thuis)
leerkracht: vragenlijst, 20 min (thuis)