De Systematische Activeringsmethode als verpleegkundige interventie bij depressieve ouderen; een interventiestudie

Een depressieve stoornis is de meest voorkomende psychiatrische stoornis bij
zowel volwassenen als ouderen. Het hebben van een depressieve stoornis heeft in
de meeste gevallen een grote impact op het dagelijks leven. Patienten voelen
zich een groot deel van de dag somber en komen tot niets meer. Dit kan leiden
tot ernstige zelfverwaarlozing. Er zijn verschillende mogelijkheden om een
depressieve stoornis te behandelen. Een van die mogelijkheden is Activity
scheduling. Dit is een korte gedragmatige behandelmethode waarin patienten
leren dat het ondernemen van plezierige activiteiten een positieve invloed
heeft op de stemming. Uit onderzoek blijkt dat dit een efeectieve
behandelmethode is bij verschillende populaties (volwassenen, ouderen,
Klinische opname, ambulant). Echter deze methode is wat op de achtergrond
geraakt en wordt weinig toegepast. Om activity Scheduling toepasbaar te maken
voor een brede doelgroep is deze metode omgevormd als verpleegkundige
interventie als Systematische ActiveringsMethode (SAM). Ondanks de
veelbelovende resultaten is het niet duidelijk wat de effecten van de SAM zijn
op depressieve symptomen als deze interventie uitgevoerd wordt door
verpleegkundigen. In voorgaande studies wordt de SAM vooral als een
psychologische interventie gebruikt. Het is niet vanzelfsprekend om aan te
nemen dat de effecten vergelijkbaar zijn. In de eerste plaats is het
opleidingsniveau van verpleegkundigen lager. In de tweede plaats hebben
verpleegkundigen een andere professionele relatie met de patiënten en een
andere taakstelling dan psychologen. Het is de verwachting dat de SAM een
kostenbesparende interventie is, gezien de positieve effecten in vergelijking
met concurrerende interventies als cognitieve gedragstherapie en
antidepressieve medicatie. Naar de kosteneffectiviteit van de AS is echter,
voor zover ons bekend, geen onderzoek gedaan.

Primair doel: Het verkrijgen van inzicht in de effectiviteit van de SAM op
depressieve symptomen, kwaliteit van leven, activiteitenniveau, mastery en
kosten in vergelijking met gebruikelijke zorg bij klinisch opgenomen
depressieve ouderen.
Secundair doel: Het verkrijgen van inzicht in de factoren die de implementatie
van de SAM beinvloeden.

Het betreft een experimentele multicenter studie. er worden 5 instellingen
geworven die ieder 2 kortdurende behandelunits voor ouderen met een
psychaitrische stoornis aanleveren. De units worden gematcht op concurende
interventies (zoals cognitieve gedragstherapie) en open/gesloten unit. De
gematchte units worden gerandomiseerd in een experimentele unit en controle
unit. op de experimentele unit wordt de SAM geintegreerd in het bestaande
zorgaanbod en vergeleken met treatment as usual. Er worden in totaal 102
patienten geworven (51 per conditie).

De interventie bestaat uit een kortdurende cursus (7 weken) die patienten volgen. Tijdens de cursus worden de volgende thema's besproken: in kaart brengen van de stemming, kiezen van plezierige activiteiten, maken en uitvoeren van een activiteitenplan, gebruik maken van hulpbronnen en bestendiging. Aan de patienten wordt gevraagd om tijdens de cursus dagelijks de stemming in kaart te brengen middels een rapportcijfer. Iedere patient ontvangt voor aanvang van de cursus een cursusboek dat zij mogen houden. De verpleegkundigen die de patienten begeleiden ontvangen een kortdurende training van 2 dagdelen.

Belasting: 7 weken a 45 min volgen van de cursus + 5 - 10 min huiswerk per dag.
Risico's: geen