Adolescente neurobiologische predictoren voor het ontwikkelen van psychose

Een psychose is een ernstig psychiatrisch toestandsbeeld met een vaak chronisch
beloop en een prevalentie van 3%. Het begin van een psychose wordt vaak
voorafgegaan door prodromale symptomen, wat heeft geleid tot de introductie van
'ultra high risk' onderzoek. Hierbij worden individuen met een verhoogd risico
op het ontwikkelen van een psychose geidentificeerd op basis van sub-syndromale
symptomen. De incidentie van psychose in deze populatie is 16-35% in 2-2,5 jaar
follow-up. Deze benadering maakt onderzoek naar veranderingen tijdens het
onstaan van psychose mogelijk, inclusief veranderingen in de hersenen, gedrag
and cognitie. Dergelijk onderzoek heeft de potentie om de kennis rondom het
onstaan van een psychose sterk te verbeteren. Door het onderzoeken van de
impact van risico-factoren, zoals veranderingen in de hersenen en risico-genen,
kunnen we onze kennis van de rol van deze factoren uitbreiden. Dergelijk
onderzoek zal uiteindelijk het ontwikkelen van nieuwe en effectieve
behandelingsmethoden mogelijk maken. Daarnaast zal de accuraatheid van
identificatie van individuen met een verhoogd risico verbeteren.
Diverse onderzoeksgroepen hebben neuro-anatomische en functionele veranderingen
in subjecten 'at risk' voor het ontwikkelen van een psychose in witte en grijze
stof aangetoond. Het grotendeel van dit onderzoek is echter uitgevoerd in jong
volwassenen, wanneer de psychose voor het eerst ontstaat. De eerste prodromale
symptomen worden echter vaak al gezien tot vijf jaar vóór de eerste
daadwerkelijke psychose. Eerder onderzoek van onze afdeling in adolescenten van
12-18 jaar heeft aangetoond dat adolescenten die in de eerste twee jaar
psychotisch zijn geworden gekenmerkt worden door een snellere verdunning van de
cortex in gebieden waaran bekend is dat ze ook afwijken bij andere hoog
risico-groepen en schizofrenie. Resultaten zijn echter gebasseerd op 2 metingen
en verder longitudinaal onderzoek is nodig om dit verder te onderzoeken. Ook
nieuwe technieken als Diffusion Tensor Imaging (DTI) en resting state fMRI zijn
nu beschikbaar om de integriteit van witte stof en connectiviteit van resting
state netwerken nader te onderzoeken.
Daarnaast is er bewijs dat psychose erfelijk is, met schattingen van
erfelijkheid voor een psychotische aandoening tussen de 82% en 85%. De genen
die daarbij betrokken zijn, zijn onbekend, maar er zijn wel een aantal
kandidaat genen geidentificeerd. Ook de impact van deze genen op een eventuele
ontwikkeling van een psychose is nog niet onderzocht. Daarom willen wij een
analyse van kandidaat risico genen voor psychose voorstellen in dit protocol.

De twee hoofddoelen zijn:
(1) te onderzoeken of een verhoogd risico op het ontwikkelen van psychose in
adolescentie is geassocieerd met neurobiologische verschillen op baseline en/of
veranderingen gedurende 4-8 jaar follow-up, als gemeten met MR-technieken en
vergeleken met gezonde controles
(2) onderzoek te doen naar associatie en mogelijke predictieve waarde van
(veranderingen in) corticale dikte en resting state fMRI voor het ontwikkelen
van psychose.

Hiervoor zullen we ons focussen op twee hypotheses:
(1) dikte van de cortex in adolescenten over tijd is geassocieerd met de
ontwikkeling van psychose in 8 jaar voorspelt (totale duur vorige studie en
follow-up van dit protocol)
(2) witte stof integriteit in adolescenten over tijd, gemeten met behulp van
DTI, is geassocieerd met de ontwikkeling van psychose voorspelt in 4 jaar (duur
van follow-up van dit protocol).

Het tweede doel van deze studie bestaat uit twee delen. Het eerste is een
exploratieve analyse van het effect van kandidaat risico genen voor psychose op
hersenstructuur. Het tweede is een exploratieve analyse van resting state
networken, die gemeten zullen worden met behulp van resting state fMRI.

De onderzoeksopzet zal gelijk zijn aan de vorige studie. We stellen een
longitudinale studie voor, waarbij diagnose de between-subject groep variable
zal zijn. De eerste cohort zal bestaan uit deelnemers uit onze eerdere studie.
Zij zullen gevraagd worden deel te nemen aan 2 follow-up metingen. De tweede
cohort zal bestaan uit deelnemers verworven in een nieuwe recruitering. Zij
zullen gevraagd worden deel te nemen aan 2 metingen (1 follow-up). Follow-up
zal in beide groepen 24 maanden na de voorafgaande follow-up plaatsvinden
Deelnemer zullen een aantal vragenlijsten thuis gestuurd krijgen en gevraagd
worden deze in te vullen. Ook zal aan schoolgaande adolescenten gevraagd worden
een leerkracht te benaderen om een vragenlijst in te vullen.
Tijdens het eerste bezoek wordt gevraagd mee te doen aan een verkorte IQ-meting
en één of twee interviews (afhankelijk van de leeftijd van de deelnemer).
Ouders zullen (afhankelijk van de leeftijd van de deelnemer) tegelijkertijd
gevraagd worden deel te nemen aan een interview. Tenlostte wordt tijdens het
eerste bezoek aangeboden de MRI-scan te oefenen in een oefenscanner om ze te
laten wennen aan de scanneromgeving en om angst en zenuwen te voorkomen. Alleen
als ouder en deelnemer dusdanig gewend zijn aan de omgeving en zich beiden
gemakkelijk voelen met de procedure zal de deelnemer meedoen aan de MRI-scan
zelf. Tijdens het tweede bezoek zal de MRI-scan gemaakt worden en DNA worden
verzameld met behulp van venapunctie of een spuugbakje (afhankelijk van de
leeftijd van de deelnemer).

Onderzoeksdeelname bestaat uit vragenlijsten, een aantal interviews, een
verkorte IQ test, een MRI-scan (met de mogelijkheid daaraan voorafgaand een
oefensessie), en het verzamelen van speeksel of bloed (afhankelijk van de
leeftijd van de deelnemer). Deze onderdelen zullen verdeeld worden over twee
dagen en een bezoek zal nooit langer dan 4 uur duren. Er zijn geen risico's
verbonden aan MRI-scans of de gebruikte methoden. Wij schatten daarom in dat de
impact op de deelnemers minimaal zal zijn. Bij keuze voor een venapunctie zal
slechts 1 buisje bloed worden afgenomen waardoor de belasting minimaal blijft.
Als een venapunctie niet wordt geprefereerd door deelnemer of ouder(s), zal
gevraagd worden of DNA verzameld mag worden via een spuugbakje. Afgifte van DNA
is ten alle tijde geheel vrijwillig. Deelnemers kunnen daarnaaast ten alle
tijde hun deelname staken, zonder opgaaf van reden.