De effectiviteit en evaluatie van de online 'Kanker Herstel Hulp' interventie bij overlevenden van kanker.

Nederland heeft meer dan 83.000 nieuwe kankerpatiënten per jaar. Naar
verwachting zal het aantal patiënten dat kanker overleeft in 2015 zijn
opgelopen tot 700.000. Dit betekent dat jaarlijks grote aantallen
kankerpatiënten hun behandeling afsluiten en de draad van hun leven weer
proberen op te pakken. Deze overlevenden ervaren echter vaak allerlei sociale,
psychologische en lichamelijke problemen waarvoor men in het nazorgtraject
weinig professionele ondersteuning krijgt. Ook hebben deze ex-patiënten
informatiebehoeften waarin niet wordt voorzien. Zoals de Gezondheidsraad
recentelijk concludeerde is de nazorg van kankerpatiënten onvoldoende en
voldoet niet aan de behoeften die patiënten hebben. Om aan deze behoefte aan
informatie, hulp en advies tegemoet te komen, wordt in dit project een
geïntegreerde en getailorde website ontwikkeld, de Kanker Nazorg Wijzer. Tevens
wordt in dit onderzoek de effectiviteit van de website onderzocht in termen
van: het verbeteren van de kwaliteit van leven, verminderen van distress en
fysieke en psychosociale problematiek, het vervullen van de informatiebehoefte
en het bevorderen van een gezondere leefstijl, zelfmanagement en
probleemoplossende vaardigheden.

Het primaire doel van het onderzoek is om zicht te krijgen op de korte termijn
(3 en 6 maanden) en de lange termijn (12 maanden) effecten van het gebruik van
de interventie op de mate van ervaren psychosociale distress en kwaliteit van
leven van overlevenden van kanker. Verder worden de proces aspecten van het
gebruik van de website en de verschillende modules van de Kanker Nazorg Wijzer
geëvalueerd.

Het secundaire doel van het onderzoek is om zicht te kijgen op de effecten van
het gebruik van de interventie op ziekte zelfmanagement en probleemoplossend
vermogen, de mate waarin sociale steun van belangrijke anderen in de omgeving
wordt verkregen, de mate waarin een gezondere leefstijl wordt bereikt en de
mate waarin de informatiebehoeften worden vervuld.

De verwachting is dat het gebruik van de Kanker Nazorg Wijzer leidt tot betere
zelfmanagement en probleemoplossende vaardigheden, een gezondere leefstijl, een
beter vervulde informatiebehoefte en meer sociale steun, hetgeen weer leidt tot
een afname van psychosociale distress en een verbetering van de kwaliteit van
leven.

Het betreft een gerandomiseerde klinische studie (RCT). Een klinische trial zal
worden uitgevoerd om de experimentele groep te vergelijken met de wachtlijst
controle groep. De proefpersonen worden middels randomisatie toegekend aan één
van de twee condities nadat de uitgenodigde proefpersoon middels het insturen
van een ondergetekende toestemmingsverklaring heeft bevestigd te willen
deelnemen aan de studie en voor de eerste keer inlogt op de website van het
project. Bij het inloggen dient men enkele vragen in te vullen op basis waarvan
mensen die niet aan de inclusiecriteria voldoen, er uit worden gefilterd. De
overige proefpersonen worden gerandomiseerd in één van de twee groepen. Om er
voor te zorgen dat de twee groepen vergelijkbaar zijn op kernvariabelen zoals
leeftijd en geslacht, wordt tijdens het randomisatieproces een correctie
toegepast in de toewijzing als tussen de groepen sekse en leeftijd scheef
verdeeld dreigen te raken.
Na de randomisatie krijgt de experimentele groep eerst een
voormetingsvragenlijst om in te vullen en daarna voor een periode van 6 maanden
toegang tot de online interventie, de Kanker Nazorg Wijzer. Daarnaast heeft
deze groep toegang tot algemene informatie over het onderzoek. De controle
groep zal toegang tot de interventie verkrijgen na het laatste meetmoment na 12
maanden en komt op het deel van de website waarin alleen algemene
onderzoeksinformatie is opgenomen en krijgt daar de vragenlijst gepresenteerd
die de proefpersoon dient in te vullen. Alle deelnemers ontvangen (online)
vragenlijsten; een voormeting (zie toelichting hierboven), en vervolgens na 3,
6 en 12 maanden na de eerste meting.


De opzet van de studie ziet er als volgt uit:


E: O1 x O2 x O3 - O4 -

C: O1 - O2 - O3 - O4 x


Metingen:
E: experimentele groep
C: controle groep
O1: baseline: Kwaliteit van Leven (QoL), mate van distress en fysieke en
psychosociale problemen, leefstijl, zelfmanagement vaardigheden en
probleemoplossend vermogen, informatiebehoefte, voorafgaand aan toegang tot de
interventie
O2: 3 maanden na de eerste meting: Kwaliteit van Leven, mate van distress en
fysieke en psychosociale problemen, leefstijl, zelfmanagement vaardigheden en
probleemoplossend vermogen, informatiebehoefte. In de experimentele groep vindt
tevens een process evaluatie van de Kanker Nazorg Wijzer plaats (gebruik en de
evaluatie van de modules)
O3: 6 maanden na de eerste meting: Kwaliteit van Leven, mate van distress en
fysieke en psychosociale problemen, leefstijl, zelfmanagement vaardigheden en
probleemoplossend vermogen, informatiebehoefte. Process evaluatie van de Kanker
Nazorg Wijzer (in experimentele groep)
O4: 12 maanden na de eerste meting: Kwaliteit van Leven, mate van distress en
fysieke en psychosociale problemen, leefstijl, zelfmanagement vaardigheden en
probleemoplossend vermogen, informatiebehoefte.
x: Toegang tot de interventie
-: Geen toegang tot de interventie

De experimentele groep ontvangt 6 maanden lang toegang tot de online interventie. De interventie zal in verschillende modules informatie en op maat gemaakt advies verstrekken over de volgende onderwerpen: - (ziekte) zelf-management - probleemoplossende vaardigheden (coping) - leefstijl - psychische klachten als gevolg van de ziekte - fysieke klachten als gevolg van de ziekte (zoals vermoeidheid) - omgaan met de sociale omgeving/ terugkeer naar werk De modules zijn o.a. opgebouwd uit tekst, filmpjes (waarin voormalig kankerpatiënten hun verhaal doen) en opdrachten/oefeningen. Deze zijn gebaseerd op bewezen effectieve methoden, zoals cognitieve gedragstherapie, mindfulness, modelling, action planning en coping planning. Proefpersonen in de experimentele groep kunnen zo vaak en zo lang inloggen als ze zelf willen. Proefpersonen krijgen op basis van de ingevulde baseline vragenlijst een advies over de modules die gegeven de antwoorden van de proefpersoon het meest zinvol zijn om te volgen (een of twee modules), maar het staat mensen vrij om naar keuze modules te doorlopen of informatie op de website te lezen. Het staat de proefpersonen eveneens vrij om de gegeven adviezen in de modules al dan niet op te volgen en de opdrachten / oefeningen al dan niet uit te voeren. Proefpersonen maken zelfstandig gebruik van het programma, maar kunnen bij vragen altijd contact opnemen met het onderzoeksteam. Er worden binnen het online programma onder geen enkele voorwaarde medische adviezen gegeven. We verwijzen voor medische zaken altijd terug naar de behandelaar. Waarschijnlijk zal ook een discussieforum onderdeel uitmaken van het online programma. Dit forum is afgeschermd, evenals het programma zelf dat niet publiekelijk toegankelijk is. Een moderator die medische/gezondheidspsychologische achtergrondkennis heeft zal de discussiegroep monitoren om de veiligheid van alle deelnemers te waarborgen. Deze persoon gaat in geen geval persoonlijke adviezen geven en verwijst bij persoonlijke vragen die de fysieke toestand van een persoon raken door naar de eigen behandelaar. Proefpersonen in de wachtlijst controle groep krijgen toegang tot de interventie na de laatste meting na 12 maanden.

Er zijn geen risico's en nadelige gevolgen aan het onderzoek verbonden.
Proefpersonen in de experimentele groep mogen zelf bepalen wanneer en hoe vaak
ze gebruik willen maken van de interventie. Bovendien kunnen alle proefpersonen
(experimentele groep en controlegroep) hun deelname op elk gewenst moment
stopzetten. Belasting ten aanzien van het vier keer invullen van vragenlijsten
in een tijdsbestek van 12 maanden is minimaal. De verwachting is bovendien dat
gebruik van de interventie positieve effecten zal hebben op de kwaliteit van
leven van de proefpersonen, dat het gebruik de mate van ervaren distress,
fysieke en psychosociale problematiek laat afnemen en zal bijdragen aan het
hanteren van een gezondere leefstijl en betere zelf-management en
probleemoplossende vaardigheden. De proefpersonen uit de controlegroep vullen
tijdens het onderzoek enkel de vragenijst in en krijgen de gebruikelijke zorg.
Zij worden niet onthouden van zorg (ook niet van het zelf zoeken van extra
professionele ondersteuning als zij dat wensen). De proefpersonen uit de
controlegroep krijgen na afloop van het onderzoek alsnog toegang tot de
interventie (het online programma).