De effecten van oxytocine op vertrouwen en agressie

Het wordt steeds duidelijker dat oxytocine een belangrijke rol speelt in veel
vormen van gedrag. Oorspronkelijk staat oxytocine bekend om zijn effect op
uterus en lactatie, maar het bleek ook effect te hebben op sociaal gedrag als
hechting, sociale interactie, het omgaan met stress en agressie.
Sociale interactie is cruciaal voor het psychofysiologisch welzijn en de
normale ontwikkeling van individuen. Gebreken in dit gedrag zijn geassocieerd
met slecht aangepast, agressief, antisociaal gedrag en psychiatrische
ziektebeelden. Er zijn duidelijke aanwijzingen dat bij de ontwikkeling van
agressief gedrag er een disorganisatie van het neurale circuit tussen de locus
coeruleus, de amygdala en de prefrontale cortex is. Bij agressie als een
reactie op stressoren, spelen hormonen een belangrijke rol. De amygdala heeft
een belangrijke rol bij het herkennen van gezichtsuitdrukkingen en daardoor ook
bij het herkennen van angst en andere non-verbale communicatie. Oxytocine lijkt
de activatie van de amydala te verminderen. In verschillende dierproeven, lijkt
een vermindering van deze activatie te leiden tot minder agressieve responsen.
Verder heeft oxytocine een belangrijke rol in de hechting en bescherming van
een neonaat: de hypothese is dan ook dat oxytocine leidt tot meer defensieve en
minder offensieve agressie. Zoals verwacht uit dierproeven, blijkt ook bij
mensen het toedienen van oxytocine te leiden tot *een neiging tot defensief
gedrag*: het verhoogt het vertrouwen binnen een groep en samenwerking terwijl
het meer agressief gedrag tegen een gezamenlijke tegenstander veroorzaakt.
Uit dierproeven blijkt verder dat oxytocine zorgt voor meer toenadering. Het
zorgt voor een verlaging van de cortisol afgifte in de HPA as en verminderd
daardoor de stress reactie. Het draagt daarmee bij aan meer vertrouwen in
sociale interactie en minder angst.

In een forensische omgeving, agressie en het gebrek aan vertrouwen bij
patiënten zijn dagelijkse problemen waar behandelaren mee te maken hebben.
Patiënten hebben vaak moeite hun behandelaren te vertrouwen en zijn snel
wantrouwig bij voorstellen voor nieuwe behandel mogelijkheden. Hierdoor kunnen
patiënten, soms onverwacht, agressief en wantrouwend reageren. Een beter begrip
van de neurobiologie van agressie en vertrouwen in relatie tot het toedienen
van oxytocine zou kunnen leiden tot een mogelijk therapeutisch ingrijpen op
deze gebieden. Om meer duidelijkheid te verschaffen over hoe oxytocine hierop
inspeelt, is ons eerste doel de hormonale en gedragseffecten van oxytocine op
vertrouwen en agressie te onderzoeken in een gezonde populatie. Onderzoek tot
nu toe heeft zich voornamelijk gericht op de effecten op agressie in
dieronderzoek. In dit onderzoek willen we een verdere stap richting onderzoek
bij mensen zetten. In een dubbel blinde, placebo gecontroleerde studie zullen
we de effecten van intranasaal toegediende oxytocine in kaart brengen met
behulp van een taak die vertrouwen meet (Trust Game) en een agressie taak
(Point Subtraction Aggression Paradigm) in een groep van gezonde mannelijke
vrijwilligers.

- in kaart brengen van de effecten van het intranasaal toedienen van oxytocine,
in vergelijking met placebo, op vertrouwen. Dit wordt gemeten door middel van
de 'Trust Game'.
- in kaart brengen van de effecten van het intranasaal toedienen van oxytocine,
in vergelijking met placebo, op agressie. Dit wordt gemeten door middel van de
'PSAP'.
- het bepalen van het verband tussen serum en urine niveau's van oxytocine
- het ophelderen van de relatie tussen hormonale en gedragseffecten na
intranasale toediening van oxytocine

Het betreft een gerandomiseerde, dubbel blinde, placebo gecontroleerde studie.
In overeenstemming met eerder onderzoek waarin oxytocine is toegediend om
gedragsmaten te meten, verwachten wij 2 groepen van 30 personen nodig te hebben
(placebo en oxytocine). We hebben gekozen voor een 'between-subject' in plaats
van een 'within-subject' studie opzet, aangezien het nog onduidelijk is wat de
leereffecten zijn op de taken (Trust Game en PSAP).
Een onafhankelijke statisticus zal ons voorzien van een randomisatie lijst,
computer geprodueerd waarbij participanten per 10 zullen worden
gerandommiseerd. De apotheker is de enige die verder in het bezit is van de
randomisatie lijst.

Er wordt 32IU oxytocine, danwel NaCl toegediend in de vorm van een neusspray.

Voordat de metingen zullen plaats vinden, worden deelnemers gevraagd
verschillende vragenlijsten in te vullen (NEO-FFI, TriPM, TI, AVL, RQ en ECR).
Dit neemt ongeveer 3 uur in beslag. Op de dag van de metingen, deelnemers
moeten (een deel van) hun ochtend urine verzamelen. Bij aankomst in het
laboratorium zal bloed worden afgenomen. Hierna krijgen deelnemers een
neusspray met oxytocine danwel placebo. Oxytocine is een lichaameigen stof en
wordt al geruime tijd veilig gebruikt onder de naam 'syntocinon'. In mannen
zijn de enige bijwerkingen die gerapporteerd worden: allergische huidreacties,
misselijkheid en hoofdpijn. Al deze bijwerkingen zijn tijdelijk en zeldzaam (in
0,01 -0,1% van de gevallen, zie hiervoor het Farmacologisch Kompas).