De neurobiologische basis van de patient-arts interactie: een 'PET proof of principle' studie

Onderzoek heeft aangetoond dat patiënt-zorgverlener interactie een belangrijke
component speelt in het produceren van placebo effecten. Dopamine en endogene
opioïden spelen een belangrijke rol in het neurale substraat van psychologische
mechanismen als verwachtingen, beloning en motivatie. Deze mechanismen zijn
inherent betrokken bij de communicatie tussen patiënten en zorgverleners. Uit
onderzoek is bekend dat bepaalde aspecten in patiënt-zorgverlener communicatie,
zoals door de arts getoonde empathie, belangrijk zijn voor patiënten-
uitkomsten. Een warme, empatische interactie waarin een positieve verwachting
wat betreft de behandeluitkomst wordt uitgesproken, beïnvloedt de verwachtingen
en andere uitkomstmaten van de patiënt in positieve zin in verhouding tot een
koude, niet-empatische interactie waar met twijfel over de behandeluitkomst
wordt gesproken. Deze communicatiestijlen hebben ook een directe invloed op
psychofysiologische maten, zoals hartslag en huidgeleiding. Het is echter nog
onduidelijk hoe de beschreven communicatiestijlen het afgeven van
neurotransmitters beïnvloedt in hersengebieden die betrokken zijn bij
verwachtingen, beloning en motivatie.

Het meten van de impact van twee tegenovergestelde communicatiestijlen van een
zorgverlener (empatisch en positief vs. koud en onzeker) op neurofysiologische
veranderingen (afgifte van endogene dopamine) in het menselijke brein door
middel van positron emissie tomografie (PET).

Dit is een *proof-of-priniciple* studie waarin twee groepen proefpersonen
kijken naar een van twee verschillende video*s van een communicatie tussen een
arts en een patiënt met ernstige menstruatiepijn. Totaal worden 36 gezonde
vrouwen geworven die aan initiële inclusie criteria voldoen. Twaalf vrouwen met
het hoogste inlevingsvermogen worden geïncludeerd voor deze PET-studie. Elke
proefpersoon ondergaat een PET-scan waarin gebruik wordt gemaakt van
[11C]-raclopride als radiotracer, waarmee tijdens de scan de bindingspotentiaal
van dopamine receptoren zichtbaar kan worden gemaakt. Tijdens de scan, wordt
aan proefpersonen gevraagd zich zo goed mogelijk in te leven in de patiënt die
in korte video wordt getoond. De video laat (een gedeelte van) een
huisartsconsult zien waarin de huisarts op empatische en positieve wijze
communiceert (video 1) of juist op een on-empatische wijze en een onzekere
behandeluitkomst onderstreept (video 2). Zes proefpersonen zien de video 1 en
zes andere proefpersonen zien video 2, proefpersonen worden willekeurig aan een
van deze groepen toegewezen. Op een dag voorafgaand aan de PET-scan zal elke
proefpersoon een MRI-scan ondergaan om de coördinaten van de anatomie van het
brein vast te stellen.

Het bekijken van een (een gedeelte van) een huisartsconsult zien waarin de huisarts op empatische en positieve wijze communiceert (video 1) of juist op een on-empatische wijze en een onzekere behandeluitkomst onderstreept (video 2) tijdens een PET-scan.

Proefpersonen vullen enkele vragenlijsten in. Dit brengt geen risico*s met zich
mee. De MRI en PET scan worden uitgevoerd bij het Department voor Nuclear
Medicine & PET research van het VU Medical Center (VUmc). De risico*s die
geassocieerd zijn met de PET scan zijn erg beperkt: proefpersonen worden
blootgesteld aan een tracer dosis van straling (ongeveer 4 millisievert (mSv),
dus minder dan 10 mSv). Voor de toediening van de radiotracer wordt in de arm
een katheder aangebracht. Er zijn minimaal risico*s voor het ondergaan van de
MRI scan. Proefpersonen ondergaan geen medische behandeling.