*Speekselconcentraties van methylfenidaat na overgang van kortwerkend naar langwerkend methylfenidaat bij kinderen met ADHD.*

ADHD is de meest voorkomende psychiatrische aandoening die op de polikliniek
kindergeneeskunde en kinder- en jeugdpsychiatrie wordt gezien. De incidentie
wordt geschat op 5% van wie ongeveer 50% (ooit) medicatie heeft (gekregen).
Farmacotherapie is een belangrijk onderdeel van de behandeling; eerste keus is
hierbij methylfenidaat (MPH). Er is betrekkelijk weinig bekend over de
farmacokinetiek en farmacodynamiek van MPH bij kinderen. Dit hangt o.a. samen
met de medische- ethische bezwaren die verbonden zijn aan het doen van
geneesmiddelstudies bij kinderen.
Onlangs is er een methode ontwikkeld om op een niet-invasieve manier een beeld
te krijgen van het verloop van de MPH concentratie in het speeksel en kunne
esterases die MPH afbreken worden bepaald. In een pilotstudy in samenwerking
met het CHRD (Center for human drug research) in Leiden is bij volwassen
aangetoond dat speekselconcentraties goed correleren met de MPH concentraties
in het plasma. Daarnaast is in kinderen aangetoond dat speeksel concentraies
correleren met een aantal neurofysiologische parameters. (onderzoek Richard
Klein, CHDR, nog niet gepubliceerd)
Bij behandeling van kinderen met ADHD gaat de voorkeur uit naar therapie met
preparaten met een lange werkingsduur. Deze preparaten hoeven minder frequent
per dag te worden ingenomen, hetgeen de therapietrouw bevordert. Therapie wordt
over het algemeen gestart met een kortwerkend preparaat dat meerdere malen per
dag wordt ingenomen. In de praktijk blijkt dat bij omzetten van kort naar
langwerkende MPH preparaten de patiënt niet altijd reageert zoals verwacht,
soms is de werkzaamheid minder, soms zijn er meer bijwerkingen. Dit kan
mogelijk liggen aan de verschillen in biologische beschikbaarheid of te hoge of
te lage MPH concentraties gedurende de dag.
Onlangs werd een studie gepubliceerd die liet zien dat mogelijk hormonale
veranderingen optreden bij lang en kortwerkende MPH behandeling, dit is een
verontrustend bericht dat replicatie behoeft.

Dit onderzoek heeft tot doel de concentraties van MPH in speeksel van kinderen
met ADHD te bepalen na omzetten van kort- naar langwerkende preparaten. Er kan
worden vastgesteld of het verschil in concentratie de oorzaak is dat patienten
anders reageren op langwerkende preparaten. Het onderzoek is weinig belastend
voor de patiënt aangezien slechts eenmaal bloed hoeft te worden afgenomen. Met
de uitkomsten kan de patiënt beter ingesteld worden op MPH en is het mogelijk
ook patiënten die een hoge dosis nodig hebben adequaat te behandelen en te
monitoren.
Een tweede onderzoeksvraag betreft de mogelijke verandering van hormoonspiegels
in speeksel na verandering van preparaat zoals recent uit dit onderzoek dat
methodologisch niet optimaal was, bleek dat er grote verschillen waren in
dagprofiel van cortisol, testosteron en DHEA in speeksel bij verschillende
psychofarmaca waaronder kort en langwerkende MPH. Verder wordt gekeken naar de
relatie tussen de esterase activiteit en de MPH spiegels.

tijdens de routine behandeling gedurende 3 dagen onderzoek gedaan naar speeksel
concentraties van MPH en hormonen, verder wordt 2x bloed afgenomen ter controle
van de speeksel spiegels en voor oogsten van DNA voor de esterasebepaling (de
eerste maal speekselmonsters wordt gedaan voorafgaand aan de start van de
medicatie
T 0 30
60 180 300 420 540 660
Saliva (3X) X X X X X X X X
Blood X X
Questionnaire X X X X X X X X

geen risico, lage belasting