De ervaringen van cliënten en zorgverleners met verleende zorg voor buitenlandse slachtoffers van mensenhandel in Nederland

De gevolgen van mensenhandel voor de psychische, fysieke, en sociale gezondheid
van slachtoffers zijn ernstig, complex, en lang-durend. Ondanks de immens grote
schaal waarop mensenhandel plaatsvindt internationaal, is onderzoek naar hoe
zorg geboden moet worden aan slachtoffers die erin geslaagd zijn een
mensenhandel situatie te verlaten tot heden een onderwerp dat erg weinig
aandacht heeft gekregen.

Recentelijk is een nieuw opvang en zorg programma geïnitieerd voor slachtoffers
van mensenhandel in Nederland: de Categorale Opvang Slachtoffers Mensenhandel
(COSM). Het COSM-programme bestaat uit drie opvanghuizen in Amsterdam,
Rotterdam, en Emmen, en biedt verschillende sociale en medische services voor
slachtoffers van mensenhandel.

Doel van de studie: te onderzoeken hoe cliënten en zorgverleners de services
ervaren die worden verleend aan slachtoffers van mensenhandel in het kader van
het Nederlandse COSM-programma.

Objective 1: Om de visies van cliënten en zorgverleners op wat voor services er
nodig zijn te onderzoeken.
Objective 2: Om te bestuderen welke factoren, gebeurtenissen, gedrag, of
ervaringen positief of negatief de zorgervaring van cliënten als onderdeel van
het COSM-programma beïnvloedt.
Objective 3: Om te bestuderen welke factoren, gebeurtenissen, gedrag, of
ervaringen positief of negatief de ervaring van zorgverleners met het
COSM-programma beïnvloedt.
Objective 4: Het onderzoeken van verschillen in visies op zorgbehoefte en
ervaringen met zorg tussen zorgverleners en cliënten, en tussen verschillende
subgroepen binnen deze twee groepen.

Een kwalitatieve onderzoeksmethode zal gebruikt worden. Data zullen
voornamelijk worden verzameld via interviews.

Met zorgverleners zal 1 interview gehouden worden, met cliënten 2 interviews.
Met beide populaties kunnen verder korte follow-up interviews verricht worden
om meer informatie te verkrijgen over specifieke onderwerpen. Gedurende de
interviews met beide groepen zal voornamelijk informatie verzameld worden over:
1. de visie van de deelnemer op wat voor zorg er nodig is;
2. een beschrijving van wat voor zorg er wordt geleverd en hoe; en
3. hoe die zorgverlening ervaren wordt door de deelnemer.

Het voorgestelde onderzoek zal gebruik maken van drie extra bronnen van data.
Ten eerste, op het verzoek van de opvanghuizen, zal de hoofdonderzoeker
deelnemen aan enkele activiteiten in de opvanghuizen. Gedurende deze bezoeken
zal de hoofdonderzoeker notities maken die gebruikt zullen worden als extra
informatie voor de kwalitatieve analyse van het onderzoek. Notities zullen ook
gemaakt worden wanneer de onderzoeker de opvanghuizen bezoekt om interviews uit
te voeren of voor andere redenen. Ten tweede houden de COSM-opvanghuizen
gedetailleerde begeleidingsplannen bij van elke cliënt, inclusief wat voor zorg
is verleend en wat voor problemen men tegen aan is gelopen. Deze plannen worden
gebruikt voor case management en voor onderzoek. Als onderdeel van het
verkrijgen van informed consent, zal aan cliënten gevraagd worden of wij deze
data mogen bekijken. De data zullen wederom gebruikt worden om de analyse te
ondersteunen. Ten derde, Nederlandse en internationale experts op het gebied
van zorgverlening aan slachtoffers van mensenhandel zullen geïnterviewd worden
aan het eind van het project (in persoon, via de telefoon, of via de email), om
hun mening te verkrijgen over hoe zorg verleend zou moeten worden voor deze
populatie of om te commentariëren op de resultaten van het onderzoek tot dan.

Het voorgestelde onderzoek stelt zich met name ten doen te onderzoeken hoe
cliënten en zorgverleners de services die verleend worden als onderdeel van het
COSM-programma te onderzoeken. Het onderzoek is gelimiteerd tot het bestuderen
van ervaring met opvang en zorg en stelt zich niet ten doel mensenhandel
ervaringen te onderzoeken. Echter, gezien het feit dat mensenhandel ervaringen
waarschijnlijk de zorgbehoeften en zorgervaringen van cliënten beïnvloedt
hebben, kunnen deze ervaringen wel tangentieel ter sprake komen in gesprekken
met cliënten. Gesprekken daarover zouden emotioneel en psychologisch zwaar
kunnen zijn voor cliënten. Om deze reden zullen alle interviews gehouden worden
in de opvanghuizen zelf, waar ten alle tijde (24 uur per dag 7 dagen per week)
zorgverleners aanwezig zijn.

Er is geen direct voordeel voor deelnemers aan de deelname. Echter, vorige
studies naar kwaliteit van zorg in deze populatie laten zien dat cliënten over
het algemeen positief zij over deelname aan een studie gericht op verbetering
van zorgverlening (zelfs wanneer de interviews emotioneel zwaar zijn). Deze
zelfde studies laten zien dat een reden voor slachtoffers om deel te nemen is
om de zorg beter te maken voor toekomstige cliënten.

Bron: Brunovskis A, Surtees R: Untold Stories: Biases and Selection Effects in
Research with Victims of Trafficking for Sexual Exploitation. International
Migration 2010, 48:1-37.