De invloed van oogbewegingen op imagery bij psychose

Van oudsher richten psychologen zich op de verbale representaties (gedachten)
van patiënten, en dit is nuttig gebleken in de cognitief-gedragstherapeutische
behandeling van psychose. Er zijn echter ook studies die suggereren dat visuele
representaties (imagery) een belangrijke rol spelen in het veroorzaken en in
standhouden van psychotische pathologie zoals hallucinaties en wanen. Meer
emotionaliteit en levendigheid van de imagery hangen mogelijk samen met een
grotere ernst van psychotische belevingen. Dit impliceert dat het verminderen
van de levendigheid en emotionaliteit van die imagery een potentieel effect
heeft op de preoccupatie, lijdensdruk en beperkingen rondom psychotische
ervaringen. In dit onderzoek wordt EMDR gericht op de psychosegerelateerde
imagery onderzocht als een nieuwe psychologische behandelmethode voor psychose.

In deze studie wordt gekeken in hoeverre EMDR de mate van emotionaliteit en
levendigheid verminderd van mentale beelden ( imagery) boven* recall only*. Dit
is een eerste studie, die mits het positieve resultaten oplevert, de voorloper
is op een grotere studie, waarbij het effect gemeten wordt van de EMDR
behandeling van de imagery op de psychotische belevingen.

Opzet: Een within one session design.

Procedure: Tijdens de voorbereidingsfase van EMDR, worden verschillende targets in de behandeling worden vastgesteld, waarbij cruciale en schokkende herinneringen/ beelden met betrekking tot de psychose (zie bijgevoegd protocol voor specifieke uitleg en behandelprocedure) wordt geïmpliceerd. Het onderzoek vindt plaats tijdens één behandelsessie en de meest verontrustende geheugenrepresentatie wordt geselecteerd als doel voor de sessie. Oogbewegingen (EMs) worden aangeboden tegelijkertijd met het ophalen van de mentale beelden. Er zijn twee condities: Recall only (enkel het mentale beeld ophalen) en Recall + EM (ophalen van het mentaal beeld in tegelijkertijd aanbieden van de Eye Movement). Elk van de twee condities (Recall only -A- of Recall + EM -B-) duurt 5 tot 10 minuten. De behandeling wordt drie keer (in dezelfde volgorde) zodanig herhaald dat elke patiënt zes recall episodes heeft: drie recall only en drie recall + EM. De helft van de patiënten krijgt een omgekeerde volgorde van conditie (ofwel AB-AB-AB of BA-BA-BA). Sessies zullen een uur tot anderhalf uur duren, aangepast op de mogelijkheden van de cliënten. De volgorde van de condities wordt vooraf afgewogen en twee patiënten worden toegewezen aan elk van de twee condities. De snelheid van de EMs is 1 Hz en middels handbeweging gepresenteerd zoals beschreven in het oorspronkelijke protocol. Voor de eerste en na elke set oogbewegingen zal de patiënt worden gevraagd om de target te herinneren, en om de emotionele intensiteit en levendigheid ervan te beoordelen. Tijdens elk van de recall episodes, behalve bij de eerste, zal de therapeut de patiënt na opeenvolgende periodes van 40 seconden vragen: "wat komt omhoog?", of "Wat gaat er door je heen?" of "Wat valt je op?" Het aanbieden van EMs wordt gestaakt tijdens het stellen van deze vragen. De antwoorden zullen niet worden bediscussieerd, maar worden gevolgd met de suggestie: "concentreer je daar op, ga daar verder mee", en de EM's zal worden voortgezet. Na de laatste recall episode, geven patiënten een evaluatie van de twee behandelingen. De behandeling is gebaseerd op dezelfde richtlijnen die opgesteld zijn bij een EMDR behandeling bij post traumatische stressstoornissen. De behandelingen worden uitgevoerd door drie ervaren en gekwalificeerde EMDR therapeuten. De behandelingen worden gesuperviseerd. De onderzoeker is ook therapeut in deze studie.

De cliënten ondergaan allen een psychologische behandeling. Dit resulteert in
de meeste gevallen tot een tijdelijke toename van de psychische klachten. De
lading die hieruit ontstaat wordt middels oogbewegingen omlaag gehaald. Hierna
treedt er een proces van herverwerking op, waaruit spanning kan ontstaan. Dit
kan verstaan worden als bijwerking van een psychologische behandeling. Bij een
behandeling met EMDR kunnen de proefpersonen twee tot drie dagen na een
behandelsessie bijwerkingen ondervinden. Deze bijwerkingen zijn veelal
psychische spanningen. Ze kunnen ervaren worden als fysieke klachten zoals
hoofdpijn, lichamelijke spanningen of andere spanningsklachten. Tevens kunnen
emotionele spanningen zoals verdriet, angst of boosheid ontstaan. Dit kan
tolebehoren aan het proces van rouwverwerking. Het is van belang dat als de
emotionele lijdensdruk te groot wordt het risico op een dreigende psychotische
decompensatie verkleind wordt. Daarvoor kan naast psychologische interventies
ook ingezet worden met de andere interventies. Deze interventies kunnen zijn:
Tijdelijke verhoging van medicatie, crisisinterventies door collega's uit het
multidisciplinaire team, of opnamemogelijkheden aanbieden. De kans dat opnames
of decompensaties zouden kunnen voorkomen binnen dit onderzoek wordt klein
geschat.