Dexmedetomidine en clonidine: effectiviteit bij delirante intensive care patiënten; een gerandomiseerd pilotonderzoek

Delirium is psychiatrische aandoening die veel voorkomt op de intensive care.
Het is een onafhankelijke voorspeller voor een langere opnameduur, hogere
zorgkosten en de mortaliteit van die patiënt. Het is gerelateerd met langdurige
cognitieve problemen, een afname in de dagelijks activiteiten en een verlaging
van de kwaliteit van leven. Het is belangrijk dat een delirium goed wordt
behandeld. Wereldwijd is toediening van haloperidol (Haldol) de eerste keus van
behandeling. Voor sommige patiënten met een (ernstig) delirium, is haloperidol
niet effectief of niet voldoende om de symptomen van delirium te onderdrukken.
In deze situaties is behandeling met andere medicamenten geïndiceerd. Onder
andere alfa2-agonisten, zoals clonidine en dexmedetomidine, worden in praktijk
hiervoor gebruik, vooral bij delirium met een sympathische overactiviteit.
Resultaten van onderzoeken met clonidine en dexmedetomidine, laten onder andere
een lagere incidentie van delirium zien en kortere beademingsduur. Wanneer op
medische gronden een behandeling van een alfa2-agonist is geïndiceerd, wordt de
keus welke alfa2-agonist bepaald, door de persoonlijk voorkeur en ervaring van
de behandeld arts op dat moment.
Clonidine is een al langer bestaande alfa2-agonist en wordt op basis van
uitgebreide klinische ervaring 'off-label' toegepast voor sedatie op de IC.
Dexmedetomidine is sinds 2011 geregistreerd in Nederland voor sedatie bij
intensive care patiënten. Het is een selectievere alfa2-agonist dan clonidine
en vanwege het nog bestaande patent is het een veel malen duurder geneesmiddel.
Een vergelijkend onderzoek tussen deze twee alfa2-agonisten is tot op heden nog
niet uitgevoerd, noch bestaan er aanwijzingen uit de kliniek of een van de
middelen een grotere effectiviteit heeft op sedatie bij delirante patiënten.

Primaire doel:
Het effect van sedatie met clonidine of dexmedetomidine op de duur van een
haloperidol-resistent delirium bij patiënten van de intensive care afdeling

Secunaire doelen zijn:
Het effect van behandeling met clonidine of dexmedetomidine op:
1. totaal aantal delirium-vrije dagen na start onderzoeksmiddel
2. aantal dagen tot detubatie van de patiënt (in geval van beademde patiënten)
3. RASS score tijdens de behandeling met het onderzoeksmiddel
4. aantal dagen tot ontslag IC.

Het betreft een exploratief onderzoek. Het wordt opgezet als een gerandomiseerd
single centre pilotonderzoek op de intensive care afdeling van de Isala
klinieken, te Zwolle. Duur van het onderzoek is 12 weken, waarin we 24
patiënten willen includeren

Op het moment dat een behandeling met een alfa2-agonist vanuit medisch standpunt is geïndiceerd, worden de patiënten gerandomiseerd in de clonidine-groep of in de dexmedetomidine-groep. Op dat moment vindt de interventie plaats. De medicatie wordt intraveneus toegediend in de volgende dosering: Clonidine: bolus van 0,5 ug/kg gevold door een onderhoudsdosis van min. 0,5 ug/kg/uur - max. 1,5 ug/kg/uur Dexmedetomidine: opstartdosis van 0,7 ug/kg/uur, vervolgens onderhoudsdosis van min. 0,2 ug/kg/uur - max. 1,4 ug/kg/uur

De belasting en risico van proefpersonen is vergelijkbaar met personen die
worden behandeld in de klinische setting. Wanneer gebruik van een alfa2-agonist
vanuit medisch standpunt is geïndiceerd, krijgt de patiënt clonidine of
dexmedetomidine toegediend. De keuze welke alfa2-agonist wordt hoofdzakelijk
bepaald door de persoonlijke voorkeur en ervaring met het medicijn door de
behandelend arts op dat moment. Het enige verschil met de klinische praktijk,
is dat in dit onderzoek de keuze welk alfa2-agonist wordt toegediend bepaald
wordt door randomisatie. Patiënten krijgen dezelfde intensive care zorg, als
wanneer zij niet wensen mee te doen met dit onderzoek. Er vinden geen extra
interventies plaats in dit onderzoek en patiënten ondergaan dezelfde standaard
onderzoeken.