Ontwikkeling en validatie van een rijgeschiktheidstest voor ouderen met cognitieve functiestoornissen

Door de vergrijzing zal het aandeel ouderen, en dus mensen met cognitieve
functiestoornissen, in de totale populatie van verkeersdeelnemers stijgen.
Kunnen autorijden is erg belangrijk voor zelfstandigheid en welbevinden van
ouderen maar door ziekten en aandoeningen kan hun rijgeschiktheid onder druk
komen te staan. Met name op het gebied van de cognitieve functiestoornissen
zoals dementie is het onduidelijk waar precies de grenzen liggen en hoe de
rijgeschiktheid het best kan worden vastgesteld. De officiële regels op dit
gebied staan beschreven in de Regeling Eisen Geschiktheid 2000 van het
Ministerie van Infrastructuur en Milieu. Echter, hoe rijgeschiktheid bepaald
moet worden is uitsluitend formeel beschreven, zonder de inhoud van de
onderzoeksmethoden te specificeren.

Een belangrijk doel van het onderzoek is om de validiteit van verschillende
onderzoeksmethoden om rijgeschiktheid te bepalen te onderzoeken op grond van
hun onderlinge samenhangen. In Nederland is de testrit op de weg, zoals
afgenomen door het CBR, de officiële gouden standaard. Voor de
rijsimulatortests en verkeersneuropsychologische tests zullen normen worden
verzameld en zullen er voorspellingsmodellen worden opgesteld en getoetst om de
uitslagen van de CBR testritten te voorspellen, mede in beschouwing nemende
welke medische diagnose werd gesteld. Meer specifiek wordt verwacht dat de
samenhangen van neuropsychologische testgegevens met de testritten op de weg
verschillend zullen zijn afhankelijk van het type en cognitieve profiel van de
dementie. Op basis van de kennis die we opdoen met dit onderzoek, kunnen we de
procedure voor het testen van de rijgeschiktheid van mensen met beginnende
dementie stroomlijnen waardoor het minder kostbaar wordt voor de betrokken en
minder belastend voor de betrokken instanties en patiënten.

Alle proefpersonen doorlopen dezelfde procedure:
Invullen vragenlijst (rijgedrag van de proefpersoon)
Anamnese (CDR en MMSE (MiniMental State Examination), bepaling van de mate van
dementie)
Neuropsychologische testbatterij (mate van stoornissen van functies die van
belang zijn voor de rijgeschiktheid)
Rijsimulator ritten (objectieve maat voor rijgeschiktheid)
Testrit op de weg (de 'gouden standaard' van het CBR, een subjectieve maat voor
de rijgeschiktheid)
Mobiliteitsadviesgesprek
Telefonische follow-up

De proefpersonen komen één keer naar het onderzoekscentrum voor het NPO en de
simulatorritten. Dit duurt ongeveer 3,5 uur; naar behoefte van de proefpersoon
worden extra pauzes ingelast. Daarna hebben de proefpersonen een afspraak bij
het CBR voor de on-road testrit op een locatie zo dicht mogelijk bij hen in de
buurt. Dit duurt maximaal een uur. We zullen de resultaten van het onderzoek
terugkoppelen aan de proefpersoon en een advies geven wat de proefpersoon het
beste kan doen. 3 á 4 maanden na de terugkoppeling zal de proefpersoon door de
onderzoeker gebeld worden met vragen over het autorijden (is het advies
opgevolgd) en de gezondheid van de proefpersoon.
Mensen met MCI (Mild cognitive impairment) of (zeer) lichte dementie (CDR 0,5
en CDR 1) worden in het algemeen geworven voor het onderzoek op het moment of
kort nadat hen deze diagnose is meegedeeld. Deelname aan dit onderzoek
levert het voordeel op dat ze min of meer vrijblijvend een volledig onderzoek
van hun rijgeschiktheid kunnen ondergaan, inclusief een CBR testrit. Echter,
de uitslag van de testrit kan als officieel worden erkend op verzoek van de
proefpersoon. Dit kan als hij/zij voldoende gepresteerd heeft op de testrit;
het rijbewijs kan dan officieel worden verlengd voor 1-3 jaar. In het geval
dat de proefpersoon onvoldoende presteert op de testrit, zal hij/zij,
afhankelijk van de prestatie, worden geadviseerd om rijlessen te nemen en
daarna een officiële melding bij het CBR te doen of om te stoppen met rijden en
het rijbewijs in te leveren. Dit advies zal echter niet aan het CBR worden
doorgegeven. Daarnaast is voor mensen met CDR=0,5 en een positieve uitslag
van de testrit een voordeel dat het neuropsychologisch onderzoek, dat
essentieel is voor een verlenging van het Rijbewijs met meer dan één jaar,
bekostigd wordt. Anders zouden ze dit zelf moeten betalen. In alle gevallen
zullen de uitkomsten van het onderzoek met de deelnemers en hun familie worden
besproken.

Tijdens het rijden in de simulator is het mogelijk dat men last krijgt van
simulatorziekte. Dit wordt van te voren verteld en men wordt tijdens het rijden
nauwlettend in de gaten gehouden. Er wordt duidelijk gemaakt dat er altijd
gestopt mag worden met het onderzoek.