Mindfulness training voor patienten met longkanker en hun partners: een gerandomiseerd gecontroleerd onderzoek.

Uit een recente meta-analyse van tien gerandomiseerde en observationele studies
(Ledesma & Kumano, 2009) bleek dat mindfulness bij patienten met kanker
resulteert in een grotere acceptatie en beter omgaan met hun ziekte, alsmede
een groter welzijn. Een literatuur overzicht van een twaalftal andere studies
(Shennan et al., 2010) laat significante verbeteringen in angst, depressie,
stress en sexuele problemen zien. In het overzicht wordt gepleit voor meer
gerandomiseerd onderzoek bij een gevarieerdere patientengroep. Ook wordt
benadrukt dat het wenselijk zou zijn om het onderliggende werkingsmechanisme
van mindfulness beter in kaart te brengen en naast de gebruikelijke
uitkomstmaten ook te kijken naar kwaliteit van leven.

Gebaseerd op de beschikbare literatuur, zou onderhavige studie in Nederland het
eerste gerandomiseerde onderzoek zijn naar mindfulness bij kankerpatienten.
Omdat het meeste onderzoek naar mindfulness is gedaan bij patienten met
borstkanker, is het belangrijk om deze benadering te onderzoek in patienten met
andere soorten kanker, zoals longkanker. Slechts een eerder onderzoek heeft ook
de partners van patienten met kanker betrokken (Birnie et al., 2009), terwijl
ook zij te lijden hebben aan de psychische gevolgen van de kanker van hun
partner.

Onze belangrijkste hypothese is dat mindfulness bij patienten met longkanker
kan resulteren in een afname van psychische klachten. Secundaire uitkomstmaten
zullen bestaan uit piekeren, mindfulness vaardigheden, tevredenheid over de
relatie, kwaliteit van leven en medische kosten. Partners van patienten met
long kanker zullen ook minder klachten hebben van depressie, angst en piekeren,
zullen meer mindful zijn, tevredener over hun relatie en minder gebukt gaan
onder de zorg voor hun partner.

het doel van onderhavig onderzoek is om de (kosten) effectiviteit te onderzoek
van Mindfulness Based Stress Reduction (MBSR) in verbelijking met de
gebruikelijke behandeling bij patienten met longkanker en hun partners.

De opzet van de studie is een gerandomiseerd gecontroleerd onderzoek, waarbij
de 8-weekse mindfulness training wordt vergeleken met de gebruikelijke zorg.

Het verschil tussen groepen in het contrast tussen baseline en follow-up zal
worden geanalyseerd met multivariate repeated-measures analyse van covariantie,
waarbij de baseline en follow-up scores als afhankelijke variabelen zullen
optreden. Om te bepalen of het vergroten van mindfulness of het verminderen
van piekeren verantwoordelijk zijn voor de veranderingen, zal ook een
mediatie-analyse worden uitgevoerd(Baron & Kenny, 1986).

De mindfulness training zal bestaan uit 8 groepsbijeenkomsten van 2,5 uur en een stiltedag. De structuur van de training is gebaseerd op het programma zoals dat door Jon Kabat-Zinn en zijn collega's in 1990 is ontwikkeld in Massachusetts Medical Center in de Verenigde Staten. Elke mindfulness groep zal bestaan uit ongeveer 7 patienten en 7 partners. De trainers van de cursussen zullen gekwalificeerde mindfulness trainers zijn, die een persoonlijke meditatiepraktijk hebben.

De belasting van de deelnemers zal bestaan uit het onderzoeksinterview at
baseline, na afloop van de behandeling en na 3 maanden follow-up. Het
onderzoeksinterview at baseline zal 2,5 tot 3 uur in beslag nemen. De
follow-up interviews 1,5 tot 2 uur.