Tranversaal onderziek naar pneumokokken serotypes en andere ziektekiemen in de naopharynx holte van kinderen en ouders uitgevoerd in het 10e jaar na invoering van pneumokokken vaccinatie in Nederland

De huidige OKIDOKI-4 studie is onderdeel van een doorlopend surveillance
programma om dragerschap van Streptococcus pneumoniae (pneumokokken) te
monitoren door het verzamelen van nasopharyngaele swabs in kinderen en hun
ouders. S. pneumonia is de voornaamste veroorzaker van invasieve pneumokokken
ziekte (IPD), zoals meningitis, bloedvergiftiging en bacteriële
longontstekingen, alsook van virale luchtweginfecties zoals longontsteking en
oorontsteking. De hoogste ziekte incidentie komt voor bij kinderen onder de 2
jaar en ouderen boven de 65 jaar. Ziekten veroorzaakt door pneumokokken worden
voorafgegaan door asymptomatische nasopharyngeale dragerschap en kolonisatie.
Vaccinatie met een 7-valent pneumokokken vaccine (Prevenar-7, PCV-7) werd sinds
2006 gebruikt in het Nederlandse Rijksvaccinatie Programma en in 2011 vervangen
door een 10-valent vaccin (PCV-10). PCV vaccinatie vermindert nieuwe
dragerschap en dichtheid van dragerschap van de pneumokokken vaccin-serotypen
in de nasopharynx van de gevaccineerde kinderen en verminderd daardoor ook
verspreiding naar anderen. Dit leidt tot een indirecte bescherming van de
bevolking (kudde effect). De vrijgekomen ruimte in de nasopharynx wordt echter
meteen gevuld met niet-vaccin-serotypen en andere potentiele pathogenen die
betrokken kunnen zijn bij luchtweginfecties of invasieve ziekten. Surveillance
van nasopharyngeale dragerschap van pneumokokken is belangrijk om de
veranderingen in circulatie van de verschillende serotypen door
pneumokokkenvaccinatie te evalueren wat gezien kan worden als een maat voor
vaccin effectiviteit en impact (Pneumocarr). Deze surveillance informatie wordt
gebruikt om te bepalen of er aanpassingen aan het vaccinatieprogramma nodig
zijn. In het verleden zijn dragerschapstudies uitgevoerd net voor introductie
van pneumokokken conjugaat vaccinatie en 3.5, 4.5 en 6.5 na introductie, de
MINOES, OKIDOKI-1, OKIDOKI-2 n OKIDOKI-3 studies. De nasopharyngeale swabs
verzameld tijdens de huidige studie worden bekeken op de aanwezigheid van
pneumokokken en andere bacteriële en virale veroorzakers van luchtweginfecties.
Ook wordt gekeken naar veranderingen in het microbioom. Vergelijkingen vinden
plaats met de voorgaande studies. Bloed en speeksel wordt verzameld om de
immuunreactie tegen de verschillende pathogenen te vergelijken met die in
speeksel via moleculaire methoden.

Primair doel
• Het bepalen van veranderingen in de tijd, sinds introductie van PCV
vaccinatie in het Rijksvaccinatie Programma, in nasopharyngeale kolonisatie
frequenties van totaal vaccine en niet-vaccin serotype dragerschap van S.
Pneumoniae, in gezonde kinderen van 24 en 46 maanden oud

Secundair doel
• Longitudinale analyse van dragerschap, gebruikmakend van de gegevens van
11-maanden oude deelnemers aan OKIDOKI-3 studie, die nu op de leeftijd van 46
maanden gevolgd worden in de OKIDOKI-4 studie
• Bepalen van veranderingen over tijd in nasopharyngeale kolonisatie
frequenties van totaal vaccine en niet-vaccin serotype dragerschap van S.
Pneumoniae in de ouders van de 24-maanden oude kinderen
• Bepalen van veranderingen over tijd in nasopharyngeale kolonisatie van
anderen luchtweg bacteriën en virussen
• Bepalen van veranderingen over tijd in nasopharyngeale kolonisatie van
serotype specifieke frequenties van S. Pneumoniae
• Bepalen van pneumokokken specifieke B en T cel immuniteit in relatie tot
dragerschap
• Bepalen van humorale en cellulaire immuniteit tegen bacteriële pathogenen en
tegen virussen die in de herfst en winter circuleren, waaronder maar niet
uitsluitend, Griep en RSV
• Vergelijken van gegevens over pneumokokken aanwezigheid en serotype
specifieke dragerschap in de nasopharyngeale en speeksel monsters, getest via
moleculaire methoden en getest via conventionele kweekmethoden
• Relateren van immuunrespons tegen de relevante nasopharyngeale luchtweg
virussen en bacteriën, gemeten in speeksel en serum
• Bepalen van pneumokokken dichtheid en co-dragerschap door moleculaire methoden
• Vaststellen van het bacteriële microbioom (gedefinieerd als een wijde range
van niet-pathogene bacteriën zoals viridans streptococci en mogelijke
pathogenen zoals S. Pneumoniea, H. influenzae en S. aureus, ook wel de
ecologische gemeenschap van commensalen, symbioten en pathogene microben die de
nasopharyngeale ruimte delen)
• Vaststellen van antibiotica resistentie van de pathogenen, waaronder die van
pneumokokken serotypen tegen penicilinne, macroliden/lincosamides

Observationele, cross-sectionele monitoring studie

De belasting en risico van de transnasale nasopharyngeale swab en de twee
speeksel samples van de kinderen en de ouders van de 24-maand oude kinderen is
minimaal. Dit geldt ook voor de additionele afname van de transorale
nasopharyngeale wab. De neus swab kan een kleine zelfbeperkende neusbloeding
veroorzaken (minder dan 1:3000, uit onze eigen ervaring). Er is geen risico of
belasting van de speekselafname. De belasting en risico van de vrijwillige
bloedafname (<10 ml voor de kinderen en <24 ml voor de ouders) is minimaal. De
vrijwillige bloedafname is onschadelijk maar kan enigzins pijnlijk zijn en een
blauwe plek op de injectieplaats veroorzaken. Het huisbezoek duurt ongeveer 45
minuten. Kinderen tussen de 12-60 maanden hebben de hoogste pneumokokken
dragerschapfrquenties en zijn de belangrijkste verspreiders van de pneumokokken
in de bevolking. De 11-maanden oude kinderen van de voormalige OKIDOKI-3 studie
worden longitudinaal gevolgd en vormen nu de grootste deel van de 46-maanden
oude groep van de huidige OKIDOKI-4 studie. De kinderen en de ouders hebben
geen voordeel van deelname aan de studie. Om het Nederlandse RijksVaccinatie
Programma te kunnen monitoren en bijsturen is deelname van kinderen die dit
programma volgen nodig.