De rol van Cytomegalovirus-infectie op de T cel dynamiek na influenza vaccinatie in ouderen

Infectie met het Cytomegalovirus (CMV) in gezonde individuen resulteert niet
direct in symptomen, maar wordt geassocieerd met een snellere veroudering van
het immuunsysteem en kan op latere leeftijd leiden tot verminderde werking van
(influenza) vaccinatie. Het achterliggende mechanisme in CMV-geïnfecteerde
ouderen van deze verminderde immuun respons tegen nieuwe antigenen zoals
influenza vaccins is echter onbekend. CMV heeft in ouderen een groot effect op
de samenstelling van het T-cel compartiment. Het induceert grote aantallen
geheugen T-cellen, hetgeen wellicht concurreert met de aanmaak of overleving
van geheugencellen tegen een nieuw antigen zoals influenza. In dit onderzoek
willen wij de hypothese toetsen dat de aanmaaksnelheid en/of overlevingskans
van T-cellen na een influenzavaccinatie verlaagd is in CMV-positieve ten
opzichte van CMV-negatieve ouderen.

Het doel is het onderzoeken van de invloed van Cytomegalovirus(CMV)-infectie op
de aanmaak- en sterftesnelheden van T-cellen na een influenzavaccinatie in
ouderen.

Interventioneel onderzoek met invasieve handelingen en een opgelegde
gedragswijze.
De studie heeft een longitudinaal karakter en bestaat uit twee fasen; (1) CMV
reactivatie en screening studie en (2) de zwaar water studie. Fase (1) bestaat
uit een bloed- en speeksel afname op de dag van inclusie van elke deelnemer. We
includeren eerst 40 deelnemers, indien we voor fase 2 uit deze 40 deelnemers
niet de twee groepen van n=5 kunnen selecteren, gaan we aanvullen tot 60
deelnemers. Fase (2) bestaat uit (A) het tijdelijk drinken van zwaar water, (B)
het krijgen van de reguliere seizoen griep vaccinatie en (C) de afname van
bloed- en urinemonsters op reguliere basis. De studie duurt in totaal ongeveer
2 jaar.

Interventie: In fase twee zullen de tien deelnemers de reguliere influenzavaccinatie 2016/2017 ontvangen. Invasieve handelingen: Van de deelnemers in fase 1 zal 1 bloedafname en een speeksel-swab afgenomen worden. Bij de 10 deelnemers van fase 2 zal frequent bloed worden afgenomen (8 keer, in totaal 816 ml in een jaar in fase 2) en urine worden verzameld (13 keer in totaal). Daarnaast wordt bij iedere bloedafname een korte vragenlijst afgenomen door de onderzoeker over de gezondheid sinds de vorige bloedafname. Opgelegde gedragswijze: Voor de deelnemers van fase 2: Het drinken van een startdosis van ongeveer 350 ml zwaar water op dag 0, gevolgd door het drinken van een dagelijkse onderhoudsdosis van ongeveer 60 ml zwaar water gedurende 5 weken.

Deelnemers aan fase 1 van de studie bezoeken eenmalig het UMC Utrecht waarbij
een bloedafname en een speekselswab plaatsvindt. De geselecteerde 10 deelnemers
voor fase 2, bezoeken daarnaast nog 10 maal het UMC Utrecht waarvan 1 bezoek
(bezoek 3) de gehele dag in beslag neemt. Tijdens één bezoek (bezoek 1) krijgen
de deelnemers een influenza vaccinatie. Tijdens tien bezoeken wordt er bloed
afgenomen (variërend van 30,5 tot 111,5 ml per keer, en in totaal 874 in 1
jaar) en een urinemonster ingeleverd. De hoeveelheid bloedafname valt binnen de
norm van de Sanquin bloedbank. Deelnemers drinken 5 weken lang zwaar water, wat
op de eerste dag, vanwege de grotere hoeveelheid zwaar water, misselijkheid
en/of duizeligheid kan veroorzaken. De overige 5 weken drinken de deelnemers
thuis een kleinere hoeveelheid zwaar water. Tijdens elk bezoek wordt er een
korte vragenlijst door de onderzoeker afgenomen over de gezondheid sinds het
vorige bezoek, voor het monitoren van eventuele invloeden op de cel dynamiek.
Daarnaast sturen de deelnemers 7 keer per post een urinemonster op. Indien een
deelnemer griepachtige verschijnselen vertoont, vindt er een thuisbezoek plaats
waarin er een neus- en keelswab afgenomen wordt. Het risico van een
venapunctie, het geregistreerde influenza vaccin en het drinken van zwaar water
is gering. Hoewel de lichamelijke belasting van de studie minimaal is, zit het
belastingsaspect van deze studie voornamelijk in de persoonlijke belasting: de
tijd en energie die deelnemers zullen moeten investeren in de
ziekenhuisbezoeken met bloedafnames en het op en neer reizen naar het
ziekenhuis.