De neurale karakteristieken van de ontwikkeling van zelf concept gedurende de adolescentie in relatie tot ontwikkeling van relaties en seksualiteit in jongeren

Het zelfbeeld verandert dramatisch in de adolescentie. Zo onstaat er een
verhoogd zelfbewustzijn en vindt tevens een versterkte vergelijking tussen het
zelf en anderen plaats. Deze veranderingen in het zelfbeeld brengen zowel
kwetsbaarheden als mogelijkheden met zich mee. Er is al lang een grote
interesse in het de ontwikkeling van het zelfbeeld in adolescenten, maar
onderzoek wordt belet doordat het construct zelfbeeld gedragsmatig niet te
meten is en zelf rapportage vragenlijsten gevoelig zijn voor bias. Recentelijk,
door het gebruik van structurele en functionele MRI technieken is ontdekt dat
zelf gerelateerde gedachten gemeten kunnen worden door neurale responses te
koppelen aan zelf gerelateerde signalen. Het doel van deze studie is om
veranderingen in structuur en functie van het brein in relatie tot de
ontwikkelingen in het zelfbeeld gedurende de adolescentie. De hoofdzakelijke
vraag van deze studie is: Wanneer en hoe ontstaan er veranderingen in het
zelfbeeld tijdens de adolescentie en welke factoren faciliteren (gezonde en
positieve) zelfbeeld ontwikkeling? Het testen op lineaire versus non-lineaire
ontwikkelingspaden in het brein zal een omkeerpunt zijn in ons begrip van de
ontwikkeling van het zelfbeeld, door de mogelijke ontdekking van interactieve
determinanten van zelfkennis en pro sociale ontwikkeling.


Addendum Breekjaar:
De adolescentie is een belangrijke periode waarin jongeren zich ontwikkelen tot
volwassenen d¡e een eigen identiteit en doelen nastreven. Veel kennis over deze
periode danken we aan hersenondezoek, waarbij o.a. ontdekt is dat het brein in
de adolescentie een stuk flexibeler is dan was gedacht, wat grote implicaties
heeft voor behandeling en interventie in deze levensfase. Eerder onderzoek naar
zelfueeld heeft zich voornamelijk gefocust op in de adolescentie ontst¡ane
stoornissen (zoals depressie en angststoornissen). Er is echter een groeiende
interesse voor het begrijpen van belangrijke maatschappelijke problemen die
alle adolescenten aangaan. Een prominent gebied waar ondezoek naar zelfueeld
ontwikkeling een grote rol kan spelen is het maken van een juiste keuze voor
een passende academische carrie*re.
Veel jongeren in Nederland weten niet hoe ze hun academische carrie*re willen
voortzetten na de middelbare school. Ze beginnen aan e*e*n ofmeerdere studies,
maarbreken deze ookweerafofkunnen in hetgeheel geen toekomstgerichte keuze
maken. Meer dan 30 % van de eerstejaars studenten stopt binnen een jaar met de
gestarte studie. Dit is een belangrijk probleem en heeft gevolgen voor zowel de
adolescent zelf als de gehele maatschappij. Meerdere interventies hebben
geprobeerd het aantal dropouts te verminderen (door bijvoorbeeld te focussen op
het geven van meer gedetailleerde informatie over baan perspectieven), maar met
weinig succes.
De vraag blijfr hierbij of en hoe jongeren toekomstgerichte keuzes kunnen maken
die passen bij hun identiteit. Geen van de programma's focust zich tot nu toe
op de rol die zelfconcept ontwikkeling speelt bij academische uitkomsten,
terwijl eerdere studies hebben laten zien dat juist zelflzelfuertrouwen belangrijke voorspellers zijn voor academische prestatie. Tot nu
toe werd ondeaoek naar zelbeeld ontwikkeling belet doordat het construct
zelbeeld gedragsmatig moeilijk te meten is en zelf rapportage vragenlijsten
gevoelig zijn voor bias. Recentelijk, door het gebruik van structurele en
functionele MRI technieken is ontdekt dat zelf gerelateerde gedachten gemeten
kunnen worden door neurale responses te koppelen aan zelf gerelateerde
signalen. Het is dus veelbelovend om de rol van (de neurale karakteristieken)
van zelfconceptontwikkeling in relatie tot het maken van toekomstgerichte
academische keuzes bij adolescenten te ondezoeken.
Proeþersonen voor dit onderzoek zullen worden geworven in samenwerking met
stichting Breekjaar (www.breekjaar.nl). Deze
stichting vezorgt trainingsprogramma's voor jongeren die gestopt zijn met hun
opleiding en moeite hebben met het maken van toekomstgerichte academische
keuzes. Jongeren die deelnemen, volgen een jaarprogramma waarin zij aan de slag
gaan met persoonlijke ontwikkeling, zelfuertrouwen en keuzegedrag.

Addendum ASD:
Adolescenten leren veel overzichzelf via hun leeflijdsgenoten. Maar in deze
periode merken adolescenten met hoogfunctionerend autisme vaak voor het eerst
dat ze anders zijn dan hun leeftijdsgenoten. Tegelijkertijd vinden ze
vriendschappen belangrijker en willen ze er graag bij horen. Dit heeft invloed
op hun zelfvertrouwen: jonge mensen met hoogfunctionerend autisme die aangeven
dat ze anders zijn dan anderen, hebben meer depressieve symptomen. Omdat het
voor adolescenten met hoogfunctionerend autisme moeilijker is om zich te
herkennen in hun leeftijdsgenoten, is het moeilijker voor ze om een positief
zelbeeld te behouden. Dit maakt dat het erg belangrijk is om onderzoek te doen
naar het zelfbeeld van adolescenten met hoogfunctionerend autisme.
Het doel van deze studie is om de structuur en functie van het brein in relatie
tot het zelfbeeld van adolescenten met hoogfunctionerend autisme te meten. De
hoofdzakelijke vraag van deze studie is: Wat zijn de neurale processen die
betrokken zijn bij het zelfbeeld van adolescenten met hoogfunctionerend autisme?

Huidig Amendement (toevoeging vragenlijst):
Adolescentie is een belangrijke levens fase voor het experimenteren met en
onderzoeken van romantische relaties en seksualiteit. Dit is vaak een va de
belangrijkste onderwerpen in het leven van adolescenten. Echter is er weinig
bekend over de typische ontwikkeling van romantische relaties en seksualiteit,
omdat de meeste onderzoeken zijn gericht op risico gedrag en gezondheid (e.g.
SOA's). Dat terwijl het overgrote deel van de adolescenten geen risico gedrag
vertoond en vaak seksueel gedrag ontwikkeld binnen een romantische relatie. Ook
kan een gezonde ontwikkeling van relaties en seks een positief effect hebben op
het zelfbeeld. Daarnaast is er weinig bekend over de ontwikkeling van
hersenstructuur, hormonen en seksueel gedrag. Dit is wat we met dit addendum
willen onderzoeken.

Originele studie:
Het doel van deze studie is om wetenschappelijke kennis te vergaren over hoe
verschillende processen in de ontwikkeling van het zelfbeeld aan elkaar
relateren. Daarom wordt een neurowetenschappelijk model van de ontwikkeling van
het zelfbeeld getoetst door veranderingen in het zelfbeeld te relateren aan
neurale netwerken in kinderen, adolescenten en volwassenen.

Daarnaast is er ook interesse in het onderzoeken van de mogelijk modererende
rol van omgevingsinvloeden, zoals sociale netwerken als ouders en vrienden in
relatie tot de ontwikkeling van het zelfbeeld.

Tevens zal er worden onderzocht of er verschillen zijn in zelfbeeld tussen
adolescenten die wel en geen academische keuze problemen ervaren.

Addendum Breekjaar:
Het doel van deze studie is drieledig.
Ten eerste willen we begrijpen wat adolescenten karakteriseert die problemen
hebben met het maken van academische keuzes. Hierbij testen we de hypothese
datzelfconcepttraining, zoals geobserveerd in een naturalistische omgeving,
voordelig is voor het ontwikkelen van meer zellkennis en een positievere
zelfevaluatie. Dit onderzoek zal de zelfconcept training van stichting
Breekjaar evalueren waarbij gefocust wordt op individuele verschillen tussen
adolescenten in relatie tot hun zelbeeld
ontwikkelin g en academische keuzes.
Tot slot zullen deze uitkomsten gerelateerd worden aan individuele verschillen
in hersenactiviteit. Deze "brainbased" evaluatie van de training zal een meer
gedetailleerde indicatie geven van de onderliggende processen die beinvloed
worden door de
zelfconcept training.

Addendum ASD:
Het doel van deze studie is om wetenschappelijke kennis te vergaren over
hetzelfueeld in adolescenten met hoogfunctionerend autisme.
Daarnaast relateren we deze resultaten aan individuele verschillen in
perspectief nemen en empathisch vermogen Om uiteindelijk een vergelijking te
kunnen maken met het zelfbeeld van adolescenten zonder autisme, worden de
ondezoeksresultaten van deze groep vergeleken met de ondezoeksresultaten van de
groep normaal ontwikkelende adolescenten (de groep uit het oorspronkelijke
protocol).

Huidig Amendement (toevoeging vragenlijst): Met het huidige addendum wordt er
onderzocht hoe de ontwikkeling op het gebied van sociale relaties en
seksualiteit samenhangt met ontwikkeling van hormonen en brein. Daarnaast zijn
we geïnteresseerd in hoe dit samenhangt met zelfbeeld. Dit doen we zowel in de
populatie uit de originele studie als die uit de ASD groep.

Deze studie gebruikt een multimethod benadering (self-report, biologische
markers en hersenactiviteit) en is een longitudinale studie naar de neurale
ontwikkeling van het zelfbeeld bij kinderen en adolescenten gerelateerd aan
gedragsmatige responsen.

Bij 300 deelnemers in de leeftijd van 10-22 jaar worden op drie meetmomenten
fMRI en sMRI en gedragsmatige responsen gemeten in de tijdsperiode van
2016-2021.

Het onderzoek bestaat uit een MRI gedeelte waarbij deelnemers verschillende
taken (zelf-kennis en prosociaal gedrag) in de scanner zullen uitvoeren. Naast
het MRI gedeelte zal bij de deelnemers een sterk vereenvoudigde versie van de
WISC/WAIS IQ test worden afgenomen om een beeld te krijgen van het gemiddelde
IQ van de deelnemers. Daarnaast zal een observatie plaats vinden van de
ouder-kind interactie en worden deelnemers gevraagd verschillende
sociaal-emotionele en gedragsvragenlijsten in te vullen. Een puberteitsbepaling
zal plaatsvinden waarbij deelnemers gevraagd worden om speeksel in te leveren.
Tevens zullen deelnemers een vragenlijst gericht op de vaststelling van
puberale ontwikkeling invullen. Tot slot worden deelnemers gevraagd om enkele
nachten een slaaphorloge te dragen, waarmee slaapactiviteit wordt gemeten.

Addendum Breekjaar:
Deze studie gebruikt een multi method benadering (selfreport, biologische
markers en hersenactiviteit) en onderzoekt de neurale karakteristieken van de
ontwikkeling van zelfconcept en de relatie met het maken van academische keuzes
bij adolescenten. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een bestaand zelfconcept
trainingsprogramma van stichting Breekjaar. Het programma is een intensief jaar
programma en wordt geleid door ervaren docenten en coaches. Het bestaat uit
vijf fasen: (1)Bewustwording van zichzelf en gedragspatronen ("Wie ben ik?"),
(2) Breken met oude gedachten en vastzittende denkbeelden ("Wat vind ik echt
belangrijk?"), (3) Ervaren van nieuwe mogelijkheden door vrijwilligerswerk
("Wat kan ik?'), (4) Nieuwe beslissingen kunnen maken aan de hand van alle
opgedane kennis en ervaringen ("Wat wil ik?") en (5) Bouwen aan een nieuwe
toekomst ("Wat heb ik nodig?").
Bij 50 deelnemers in de leeftijd van 1624 jaar worden vo*o*r de start van
deelname aan het Breekjaar jaarprogramma, als halverwege het programma (na 6
maanden) en aan het einde van het programma (12 maanden) functionele MRl,
structurele MRI en gedragsmatige responsen gemeten. Daarnaast is er een follow
up (na 15 maanden) met nogmaals een gedragsmeting.
Het ondezoek bestaat uit een MRI gedeelte waarbij deelnemers verschillende
taken (zelflscanner zullen uitvoeren. Naast het MRI gedeelte zal bij de deelnemers een
verkorte versie van deWISC/WAIS lQ test worden afgenomen om een beeld te
krijgen van het gemiddelde lQ van de deelnemers. Daarnaast worden deelnemers
gevraagd verschillende sociaal emotionele en gedragsvragenlijsten in te vullen.
Een puberteitsbepaling zal plaatsvinden waarbij deelnemers gevraagd worden om
speeksel in te leveren. Tevens zullen deelnemers een vragenlijst gericht op de
vaststelling van puberale ontwikkeling invullen. Tot slot worden deelnemers
gevraagd om enkele nachten een slaaphorloge te dragen, waarmee slaapactiviteit
wordt gemeten.

Addendum ASD:
Deze studie gebruikt een multimethod benadering (self-report, biologische
markers en hersenactiviteit) en onderzoekt de neurale karakteristieken van het
zelfconcept in adolescenten met hoogfunctionerend autisme.
ln samenwerking met de Berg en Bosch school in Bilthoven, zullen we 50
adolescenten tussen de 10 en 18 jaarwerven. De Berg en Bosch school is een
cluster4 school, gespecialiseerd in onderwijs aan kinderen met een autisme
spectrum stoornis. De school heeft herhaaldelijk haar interesse geuit over
deelname aan wetenschappelijk onderzoek en zal actief betrokken worden bij de
werving.
Het onderzoek bestaat uit een MRI gedeelte waarbij deelnemers verschillende
taken (zelf-kennis en prosociaal gedrag) in de scanner zullen uitvoeren. Naast
het MRI gedeelte zal bij de deelnemers een sterk vereenvoudigde versie van de
WSC^/VAIS lQ test worden afgenomen om een beeld te krijgen van het gemiddelde
lQ van de deelnemers. Daarnaast worden deelnemers gevraagd verschillende
sociaal-emotionele en gedragsvragenlijsten in te vullen. Een puberteitsbepaling
zal plaatsvinden waarbij deelnemers gevraagd worden om speeksel in te leveren.
Tevens zullen deelnemers een vragenlijst gericht op de vaststelling van
puberale ontwikkeling invullen. Totslot worden deelnemers gevraagd om enkele
nachten een slaaphorloge te dragen, waarmee slaapactiviteit wordt gemeten.

Huidig Amendement (toevoeging vragenlijst): Het huidig addendum bestaat uit een
vragenlijst "Relaties en seksualiteit bij jongeren". De vragenlijst bevat een
subset van vragen uit de "Seks onder je 25e" die eerder is afgenomen bij 8000
jongeren in Nederland (Graaf et al., 2017). De vragenlijst zal worden afgenomen
bij de deelnemers uit de originele studie en bij de deelnemers uit het addendum
ASD.

De belasting en risico*s zijn minimaal. Uit voorgaand onderzoek is gebleken dat
proefpersonen het onderzoek als leuk en leerzaam ervaren.