Het effect van associatief seks-walgings leren op de seksuele respons van vrouwen zonder seksuele problemen

Het doel van deze studie is om te onderzoeken hoe basale leerprocessen eraan
kunnen bijdragen dat stimuli seksueel belonende eigenschappen kunnen verliezen.
Deze kennis kan bijdragen aan de behandeling van stoornissen in seksuele
motivatie, zoals een verlaagd seksueel verlangen of seksuele aversie. Er wordt
verondersteld dat klassieke conditionering een grote rol speelt in de
ontwikkeling van dergelijke seksuele motivatie stoornissen.
Volgens een incentive motivatie perspectief is seksuele motivatie het resultaat
van de activatie van een gevoelig seksueel respons systeem door stimuli die
matchen met dit systeem. Positieve gevoelens die gepaard gaan met seksuele
stimulatie kunnen geassocieerd raken met stimuli in de omgeving, waardoor deze
stimuli geconditioneerde seksuele incentives worden die het motivatieproces in
gang kunnen zetten. Echter op dezelfde wijze kunnen negatieve gevoelens die
gepaard gaan met seksuele stimulatie het motivatieproces afremmen. Er wordt
verondersteld dat conditionering een belangrijke rol speelt in stoornissen in
seksueel verlangen; weinig verlangen zou het resultaat zijn van een gebrek aan
associatie tussen seksueel belonende ervaringen en stimuli, en van de
associatie tussen seksuele stimuli en negatieve gevoelens zoals afkeer.
Experimenteel onderzoek onder mensen naar seksueel beloningsleer is schaars. In
dit experiment zal het effect van aversieve (walging) conditionering op
seksuele responsen en de extinctie van de geconditioneerde reacties bij gezonde
vrouwen worden onderzocht. Wij veronderstellen dat door middel van klassieke
conditionering - de herhaaldelijke associatie tussen een seksuele stimulus en
aversieve walging oproepende stimuli - zal resulteren in een aangeleerde
aversieve en geremde seksuele respons op deze seksuele stimulus. Vervolgens zal
de uitdoving en counterconditionering van deze aangeleerde respons worden
onderzocht. Hiervoor wordt de CS regelmatig gepresenteerd zonder de US, en de
CS zal worden aangeboden in combinatie met pelzierige stimuli. Voorgaande
studies laten zien dat aversief geconditioneerde seksuele responsen, niet
verdwijnen tijdens korte extinctiefasen. Dit doet vermoeden dat dergelijke
geconditioneerde responsen ongevoelig zijn voor extinctie. Deze ongevoeligheid
voor extinctie kan belangrijke klinische implicaties met zich mee brengen. Om
systematisch het effect van extinctie en counterconditionering te onderzoeken
zullen we in deze studie seksuele opwinding gaan onderzoeken onder vrouwen in
een differentiëel conditionerings experiment. De ongevoeligheid voor extinctie
worden onderzocht aan de hand van een relatief uitgebreide extinctie fase, en
counterconditionering in een counterconditioneringsfase waarin de CS wordt
aangeboden in combinatie met plezierige stimuli.
Er wordt verondersteld dat 1) het herhaaldelijk gepaard laten gaan van een
seksuele stimulus met walging zal leiden tot een toename in aversieve responsen
en een afname in seksuele opwinding in reactie op deze stimulus, en 2) dat de
geconditioneerde responsen, in het bijzonder het geconditioneerde negatieve
affect, geen of nauwelijks afname zullen laten zien na de extinctiefase, maar
wel na de counterconditioneringsfase.

Doel van de onderhavige studie is het testen van het aanleren en
uitdoven/counterconditioneren van aversief (walging) geconditioneerde seksuele
responsen.

Experimenteel. Twee erotische stimuli (foto*s van een seksuele interactie van
een heteroseksueel koppel) worden gepresenteerd, waarvan er slechts één (CS+)
gekoppeld wordt aan de aversieve ongeconditioneerde stimulus (US). Als
aversieve US wordt een walging oproepend filmfragment gebruikt. Gedurende de
acquisitiefase wordt de CS+ 4 X 8 keer aangeboden en direct gevolgd door de
walgingsvideo van 5 seconden. De CS- wordt in deze fase gevolgd door een
neutraal filmfragment. Gedurende de counterconditioneringsfase wordt de CS+
herhaaldelijk aangeboden in combinatie met plezierige stimuli. Gedurende de
pre-conditioneringsfase, de acquisitiefase en de
extinctie/counterconditionering fase zullen de CSs herhaaldelijk worden
aangeboden aan de proefpersonen, terwijl de lichamelijke seksuele
opwindingsrespons wordt vastgesteld door middel van een vaginale
fotoplethysmograaf, defensieve bekkenbodemreflexen middels vaginale EMG, en
walgingsexpressie middels EMG meting aan de gezichtsspieren. Gedurende de
pre-conditioneringsfase, na de acquisitiefase en na de
extinctie/counterconditionerings fase worden tevens zelfrapportages van
emotionele valentie, subjectieve seksuele opwinding, walging, en US verwachting
verzameld. Na de extinctie/counterconditionerings fase zal er een gedragstest
afgenomen worden om toenadering- en vermijdingstendensen op de CSs vast te
stellen.
Het experiment vindt plaats in het psychofysiologisch lab van de Polikliniek
Psychosomatische Gynaecologie en Seksuologie van het LUMC. Een vrouwelijke
proefleider zal de vrouwelijke proefpersonen begeleiden. Voorafgaand aan het
experiment zal middels een vragenlijst een korte seksuologische, medische en
psychiatrische screening worden afgenomen bij de proefpersoon. Voor start van
de experimentele procedure zal de onderzoeker uitleg geven over de
experimentele procedure en tekent de proefpersoon informed consent. Na de
experimentele procedure dient de proefpersoon vragenlijsten in te vullen over
seksueel functioneren en walgingsgevoeligheid.

Het bezoek aan het LUMC duurt in totaal ongeveer 90 minuten. De meting van de
vaginale doorbloeding, vaginale EMG, en EMG aan de gezichtsspieren brengt geen
gevaar of risico met zich mee. Het zien van de walgingsvideo kent geen
schadelijke effecten. Wel zal het kijken naar deze video als onprettig ervaren
kunnen worden. Het (zelf) inbrengen van het vaginale meetinstrument (ter
grootte van een tampon), en het invullen van vragenlijsten over seksualiteit
zouden eventueel als onprettig kunnen worden ervaren. Deelneemsters ontvangen
een onkostenvergoeding van ¤45,- (of een evenredig deel daarvan bij
terugtrekking uit het onderzoek). Alle proefpersonen krijgen een
reiskostenvergoeding van maximaal 40 euro.