1. Identificeren van biomarkers en technieken (neuroimaging, eye-tracking, cognitie, biochemie, proteomics, genetica, etc) die gebruikt kunnen worden om patienten met ASS te stratificeren in biologisch meer homogene subgroepen en/of de klinische…
ID
Bron
Verkorte titel
Aandoening
- Communicatiestoornissen en -afwijkingen
Synoniemen aandoening
Betreft onderzoek met
Ondersteuning
Onderzoeksproduct en/of interventie
Uitkomstmaten
Primaire uitkomstmaten
Beloop van de klinische symptomen over de tijd en de relatie tussen beloop van
de symptomen en onderliggende cognitieve en neurobiologische afwijkingen;
identificeren van biomarkers die geassocieerd zijn met de klinische symptomen
en/of gebruikt kunnen ter stratificering van ASS in subgroepen, en/of om ASS te
diagnostiseren, en/of te dienen als uitkomstmaten.
Primaire parameters zijn:
- Ernst van ASS symptomen en van comorbide symptomen, gemeten door
vragenlijsten, psychiatrische observatie (ADOS) en ontwikkelingsinterview
(ADI-R).
- Scores op neurocognitieve testen
- Maten van bouw en functie van de hersenen, gemeten door MRI scans en EEG/ERPs.
- (sociale) aandacht, gemeten door eye-tracking apparatuur.
Secundaire uitkomstmaten
- Analyses van bloed, urine, speeksel, ontlasting en haarsamples
Achtergrond van het onderzoek
Autism Spectrum Stoornissen (ASS) komen voor bij 1% van de bevolking, en zijn
gekenmerkt door kwalitatieve tekorten in sociale interactie en communicatie en
door herhaalde en repetitieve gedragspatronen en afwijkende zintuiglijke
reacties. De diagnose wordt gesteld op basis van gedragssymptomen, en er zijn
geen curatieve medicamenteuze of niet-medicamenteuze behandelingen die de lange
termijn uitkomst verbeteren. De aanzienlijke klinische, etiologische en
neurobiologische heterogeniteit van ASS compliceert de ontwikkeling van nieuwe
behandelingen. De klinische presentatie bijvoorbeeld hangt af van verschillende
factoren, zoals leeftijd en verstandelijk niveau van functioneren.Cognitieve
beperkingen en afwijkingen in bouw en functie van de hersenen zullen
waarschijnlijk veranderen over de ontwikkeling, bij het ouder worden. Vandaar
dat behandelingen waarschijnlijk alleen effectief zijn bij bepaalde subgroepen
met ASS of op bepaalde leeftijden. Recent onderzoek heeft laten zien dat
biomarkers (van hersenscans, EEG onderzoek, eye-tracking onderzoek) potentiele
stratificatiemarkers kunnen zijn om patienten met ASS in te delen in biologisch
meer homogene subgroepen. Om deze biomarkers te ontdekken en valideren is
onderzoek nodig waarbij voldoende grote groepen patienten met ASS en controles
diepgaand worden onderzocht.
Dit multicenter onderzoek beoogt een groot cohort met deelnemers met ASS en
controles die al hebben meegedaan aan eerdere metingen van LEAP, opnieuw uit te
nodigen voor een vervolgonderzoek. Hierbij zijn ongeveer 360 deelnemers met ASS
betrokken, en 260 controles. Het doel van het onderzoek is om cognitieve en
biomarkers te identificeren die bijdragen aan een betrouwbare ASS diagnose
en/of dienen als stratificatiemarkers als aangrijpingspunt voor (nieuwe)
medicatie en/of als uitkomstmaten.
Doel van het onderzoek
1. Identificeren van biomarkers en technieken (neuroimaging, eye-tracking,
cognitie, biochemie, proteomics, genetica, etc) die gebruikt kunnen worden om
patienten met ASS te stratificeren in biologisch meer homogene subgroepen en/of
de klinische uitkomst van ASS te voorspellen.
2. Onderzoeken hoe de klinische symptomen van ASS en de biomarkers veranderen
over de ontwikkeling bij het ouder worden, over 3 meetpunten, door een nieuw
vervolgonderzoek ongeveer 5 jaar na wave-2.
Verder:
3 Identificeren van klinische maten die de klinische uitkomst en kwaliteit van
leven weerspiegelen en voorspellen bij patienten met ASS.
4. Onderzoeken van de relatie tussen biochemische markers, bouw en functie van
de hersenen, cognitie en klinische symptomen.
5. Vaststellen van een profiel van neurocognitieve afwijkingen op verschillende
cognitieve domeinen bij ASS, en vaststellen welke neurocognitieve afwijkingen
alleen bij bepaalde subgroepen van ASS aanwezig zijn, of alleen aanwezig zijn
op bepaalde leeftijden/ bij bepaalde ontwikkelingsniveau's;
6. Onderzoeken welke afwijkingen in bouiw en functie van de hersenen en
cognitie aanwezig zijn bij laag-functionerende patienten met ASS (IQ tussen 50
en 69); dit is een groep patienten met de meest ongunstige uitkomst waarbij
onze kennis van de neurobiologie beperkt is, en waarbij effectieve
behandelingen in het bijzonder nodig zijn.
7. Ontwikkelen en testen van digitale maten (fenotypes) mvt sociaal gedrag,
activiteiten en stemming als potentiele nieuwe uitkomstmaten
Onderzoeksopzet
Multicenter prospectief observationeel cross-sectioneel en versneld
longitudinaal case-controle design met 3 meetpunten
Inschatting van belasting en risico
Gebruikelijk is dat deelnemers worden uitgenodigd voor 1 bezoek bij het
Radboudumc en Donders Centre (Nijmegen) of het UMC Utrecht. Dit bezoek omvat
een onderzoeksdag van ongeveer 6 uur, waarbij MRI scans, EEG/ERP, en
eye-tracking gegevens worden verzameld, cognitieve testen worden afgenomen, en
vragenlijsten worden ingevuld. Afhankelijk van de haalbaarheid en praktische
factoren kan de onderzoeksdag ook worden gesplitst in twee kortere bezoeken.
We nemen ook bloed af door middel van een venapunctie (10 ml). Het invullen van
de vragenlijsten kan worden uitgesmeerd over twee weken, en kan ook deels
on-line gebeuren. De totale tijd gemoeid met het invullen van de vragenlijsten
is 10 uur. De deelnemers (en/of hun ouders) krijgen een vergoeding voor het
(volledig) invullen van alle vragenlijsten.
Alle onderzoekshandelingen zijn veilig en zonder gevaar, en zullen worden
uitgevoerd door getrainde en bekwame medewerkers. Alle deelnemers hebben reeds
deelgenomen aan eerdere metingen van LEAP.
We maken gebruik van een dummy scanner om de deelnemers vertrouwd te maken met
de MRI scanner.
Deelname levert geen direct en onmiddellijk voordeel op voor de deelnemers. Het
vaststellen en valideren van biomarkers voor ASS zal wel het ontwikkelen en
testen van nieuwe behandelingen voor ASS vergemakkelijken, onze kennis van de
onderliggende pathofysiologie doen toenemen, en/of diagnostische procedures
verbeteren en/of onze mogelijkheden verbeteren om beloop en uitkomst van ASS te
voorspellen. Deze nieuwe kennis zal op de middellange termijn ten goede komen
aan alle patienten met ASS en hun gezinnen.
Publiek
Kapittelweg 29
Nijmegen 6525 EN
NL
Wetenschappelijk
Kapittelweg 29
Nijmegen 6525 EN
NL
Landen waar het onderzoek wordt uitgevoerd
Leeftijd
Belangrijkste voorwaarden om deel te mogen nemen (Inclusiecriteria)
Heeft meegedaan aan LEAP-1 en/of LEAP-2; verder:
ASD groep:
1. Man of vrouw, -30 jaar oud, met een klinische diagnose Autisme Spectrum
Stoornis volgens de DSM-5 criteria;
2. IQ of 50 of hoger;
3. In staat mee te doen en schriftelijk informed consent te geven;
(a) Wanneer de deelnemers zichzelf wettelijk kunnen vertegenwoordigen (18 jaar
en ouder, en zonder verstandelijke beperkingen), en in staat zijn tot geven van
consent, geven ze zelf schriftelijk informed consent;
(b) Wanneer de deelnemers minderjarig zijn en/of niet in staat zijn tot geven
van consent, wordt schriftelijk informed consent verkregen van de ouders of
wettelijke vertegenwoordiger; mondelinge instemming wordt verkregen van de
deelnemers zelf voor elke meting; voor adolescenten en volwassenen die niet in
staat zijn tot geven van consent, wordt aanvullend schriftelijke instemming
gevraagd.
4. Beschikbaarheid van een ouder of wettelijke vertegenwoordiger om informatie
te verschaffen over het gedrag en symptomen van de deelnemers door het invullen
van vragenlijsten on-line, tijdens de visite of tijdens een huisbezoek of per
telefoon.
5. Beschikbaarheid van een ouder / verzorger om de deelnemer te vergezellen bij
de visites in het geval dat de deelnemer niet in staat is om zelfstandig te
reizen;
6. De deelnemer is ingesteld op een stabiele dosering medicatie (over een
periode van 8 weken) rond het meetpunt.
Controle groep:
1. man of vrouw, 6-30 jaar oud;
2. In staat mee te doen en schriftelijk informed consent te geven; Voor
jongeren, jonger dan 18 jaar: schriftelijke informed consent van de ouders of
wettelijke vertegenwoordiger, en mondelinge instemming van de deelnemer voor
elke meting;
3. Voor jongeren, jonger dan 18 jaar: Beschikbaarheid van een ouder of
wettelijke vertegenwoordiger om informatie te verschaffen over het gedrag en
symptomen van de deelnemers door het invullen van vragenlijsten on-line,
tijdens de visite of tijdens een huisbezoek of per telefoon.
Controle groep met verstandelijke beperking:
1. man of vrouw, 12-30 jaar oud;
2. aanwezigheid van syndromale vormen van verstandelijke beperking (bv. Down's
syndroom) en/of niet-specifieke vormen van verstandelijke beperking;
3. Beschikbaarheid van een ouder of wettelijke vertegenwoordiger om
schriftelijk informed consent te verschaffen; mondelinge instemming van de
deelnemers voor elke meting;
4. Beschikbaarheid van een ouder of wettelijke vertegenwoordiger om de
deelnemers te begeleiden bij alle visites en informatie te verschaffen over het
gedrag en symptomen van de deelnemers door het invullen van vragenlijsten
on-line, tijdens de visite of tijdens een huisbezoek of per telefoon.
5. De deelnemer is ingesteld op een stabiele dosering medicatie (over een
periode van 8 weken) rond het meetpunt.
Belangrijkste redenen om niet deel te kunnen nemen (Exclusiecriteria)
Alle groepen:
1. Aanwezigheid van duidelijke beperkingen van visus of gehoor die niet
gecorrigeerd kunnen worden door een bril of gehoorapparaat;
2. Geschiedenis van overmatig gebruik van alcohol en/of middelen in het
afgelopen jaar;
3. Aanwezigheid van contra-indicaties voor MRI onderzoek (bv. metalen
voorwerpen in het lichaam, beugels, claustrofobie) of niet in staat tot geven
van schriftelijk informed consent voor het MRI onderzoek (of niet in staat tot
het geven van contactinformatie van de huisarts);
4. Aanwezigheid of geschiedenis van een neurologische stoornis of
aanzienlijk schedel/hersenletsel.
ASD groep:
Aanwezigheid van een psychose of bipolaire stoornis.
Controle groep:
Aanwezigheid van een psychiatrische aandoening op as-I or as-II van de DSM-5.
Opzet
Deelname
Opgevolgd door onderstaande (mogelijk meer actuele) registratie
Geen registraties gevonden.
Andere (mogelijk minder actuele) registraties in dit register
Geen registraties gevonden.
In overige registers
| Register | ID |
|---|---|
| CCMO | NL72033.091.19 |