Ziekteactiviteit en ijzerstatus bij kinderen met chronisch inflammatoire darmziekten

Kinderen met een chronisch inflammatoire darmziekte (IBD), zoals de ziekte van
Crohn en colitis ulcerosa, hebben een verhoogde kans op het ontwikkelen van een
ijzertekort. Studies verricht bij kinderen met IBD rapporteren prevalenties van
ijzertekort tussen de 20% en 88%. Echter, resultaten van studies verricht naar
het voorkomen van ijzertekort bij kinderen met IBD zijn lastig te vergelijken
omdat gebruik wordt gemaakt van verschillende definities, ijzerparameters en
afkapwaarden. IJzertekort bij kinderen met IBD kan zowel een absoluut als een
functioneel ijzertekort zijn. Beide typen ijzertekort reflecteren twee
verschillende vormen van een gestoorde ijzerhomeostase. Bij een absoluut
ijzertekort is sprake van een uitgeputte ijzervoorraad als gevolg van
onvoldoende voedselinname, intestinale malabsorptie van ijzer en/of chronisch
intestinaal bloedverlies (ten gevolge van (chronische) inflammatie van het
intestinale epitheel). IJzergebreksanemie (IDA) treedt op als de ijzervoorraden
zijn uitgeput en de beschikbaarheid van ijzer voor de erytropoëse is aangetast.
In geval van een functioneel ijzertekort, induceren pro-inflammatoire cytokinen
veranderingen in de ijzerhomeostase door de productie van hepcidine. Hepcidine
is een hormoon dat voornamelijk in de lever wordt gevormd. Hepcidine belemmert
de uitstroom van ijzer vanuit enterocyten en macrofagen, en veroorzaakt een
verhoogde opname en retentie van ijzer in het reticuloendotheliaal systeem. Dit
leidt tot een verminderde beschikbaarheid van ijzer voor erythroide
voorlopercellen. Uiteindelijk kan dit leiden tot de zogenaamde anemie van de
chronische ziekte (ACD). Gezien de pathofysiologie van beide typen ijzertekort,
is de verwachting dat naarmate sprake is van meer ziekteactiviteit, de kans op
het ontwikkelen van een ijzertekort toeneemt. Naar de relatie tussen (de mate
van) ziekteactiviteit (met gebruikmaking van het feces calprotectine) en
ijzertekort bij kinderen met IBD is eerder geen onderzoek verricht. Daarnaast
hebben patiënten met IBD een verhoogde kans op het ontwikkelen van een vitamine
D tekort in vergelijking met de algemene populatie, omdat vaak sprake is van
een verminderde voedselinname, verminderde absorptie en/of verlies van vitamine
D. Studies verricht bij kinderen met IBD rapporteren prevalenties van een
vitamine D tekort tussen 6% en 62%. De co-existentie van een vitamine D tekort
en ijzertekort is eerder beschreven in verschillende populaties. Er zijn
verschillende mogelijke mechanismen beschreven voor het tegelijk voorkomen van
zowel een vitamine D- als een ijzertekort. Echter, informatie met betrekking
tot de relatie tussen vitamine D status en ijzerstatus bij kinderen met IBD is
nagenoeg niet beschikbaar.

Primair:
Het onderzoeken van de relatie tussen ziekteactiviteit en ijzertekort (waarbij
absoluut en functioneel ijzertekort worden gecombineerd) bij kinderen met een
chronisch inflammatoire darmziekte (IBD).

Secundair:
1. Het vaststellen van de prevalentie van ijzertekort (zowel absoluut als
functioneel) en anemie (IDA en ACD) bij kinderen met IBD.

2. Onderzoeken of de volgende factoren bijdragen aan ijzertekort (zowel
absoluut als functioneel) en anemie (IDA en ACD) bij kinderen met IBD:
• Geslacht
• Etniciteit
• Opleidingsniveau ouders
• Socioeconomische status (SES)
• IJzerinname middels diet
• Menstruele cyclus
• Ziekte gerelateerde factoren: gebruik en type medicatie, ziekteduur,
IBD gerelateerde ingrepen

3. Het onderzoeken van de relatie tussen FC-waarden en verschillende
ijzerparameters bij kinderen met IBD.

4. Onderzoeken of de verandering in ziekteactiviteit in beloop van de tijd
effect heeft op de ijzerstatus bij kinderen met IBD. Verschillende
parameters (SF, RDW, ZnPP/H en hepcidine) zullen worden gemeten ten
tijde van inclusie (T0) en 6 maanden later (T1).

5. Het vaststellen van de prevalentie van vitamine D tekort bij kinderen met
IBD, en het onderzoeken van de relatie tussen vitamine D status en
ijzerstatus bij kinderen met IBD.

Het betreft een multicenter prospectieve observationele studie.

Voordelen: er worden geen voordelen verwacht voor de proefpersonen bij deelname
aan deze observationele studie.

Risico*s en belasting:
- Ten tijde van inclusie, zal(/zullen) de (ouder(s)/voogd van de) IBD-patiënt
worden gevraagd een vragenlijst in te vullen (Q1). Deze vragenlijst bevat
vragen gerelateerd aan bekende dan wel veronderstelde factoren die van invloed
zijn op onder andere de ijzerstatus, vitamine D status en de aanwezigheid van
anemie, zoals burgerlijke status, educatieniveau en etniciteit. Deze
vragenlijst zal slechts eenmalig worden afgenomen. Het invullen van de
vragenlijst kost circa 5 minuten. Dit brengt mogelijk enig ongemak met zich
mee, maar wordt beschouwd als een minimale belasting.
- Ten tijde van inclusie en na 6 maanden, zal(/zullen) de (ouder(s)/voogd van
de) IBD-patiënt worden gevraagd een andere vragenlijst in te vullen (Q2). Deze
vragenlijst bevat vragen gerelateerd aan bekende dan wel veronderstelde
factoren die van invloed zijn op onder andere de ijzerstatus, vitamine D status
en de aanwezigheid van anemie, zoals gebruik van medicatie/supplementen. Het
invullen van de vragenlijst kost circa 10-15 minuten. Dit brengt mogelijk enig
ongemak met zich mee, maar wordt beschouwd als een minimale belasting.
- Ten tijde van inclusie en na 6 maanden, zal 3 ml extra bloed worden afgenomen
voor het bepalen van hepcidine, 25[OH] vitamine D, vitamine B12 en foliumzuur.
Aangezien de extra hoeveelheid bloed dat in het kader van deze studie zal
worden afgenomen, uit een bloedafname komt die wordt afgenomen in het kader van
standaard zorg, vindt geen extra invasieve handeling plaats voor de deelnemende
proefpersoon.
- Nadat informed consent is verkregen, zal(/zullen) de (ouder(s)/voogd
van de) IBD-patiënt tweemaal (ten tijde van inclusie (T0) en na 6 maanden (T1))
worden gevraagd gedurende 3 dagen een voedseldagboek bij te houden.om
informatie te vergaren met betrekking tot de voedselinname van de patiënt. Het
bijhouden van het voedseldagboek, kost circa 10-15 minuten per dag. Dit brengt
mogelijk enig ongemak met zich mee, maar wordt beschouwd als een minimale
belasting.

Groepsgebondenheid: het onderzoek kan alleen plaatsvinden met medewerking van
de proefpersonen uit betreffende categorie (i.e. kinderen met IBD).