Imaginaire rescripting voor patiënten met obsessieve-compulsieve stoornis die niet verbeteren op ambulante cognitieve gedragstherapie (CGT).

De obsessieve-compulsieve stoornis (OCS) is een ingrijpende aandoening die voor
patiënten beperkingen veroorzaakt op meerdere levensgebieden. Wanneer er geen
behandeling plaatsvindt, krijgt deze stoornis een chronisch karakter.
Effectieve behandelvormen voor OCS bestaan o.a. uit Exposure- en
Responspreventie (ERP) en Cognitieve Therapie (CT). Uit onderzoek blijkt echter
dat 40% van de patiënten onvoldoende profiteert van deze eerste keuze
behandelingen. Opschaling van therapie naar (deeltijd)klinische behandeling is
ingrijpend voor de patiënt en zijn/haar omgeving en is maatschappelijk
kostbaar. Er is behoefte aan het onderzoeken van alternatieve behandelvormen
voor OCS die grijpen op andere werkingsmechanismen dan exposure in vivo (waar
ERP onder valt) om de respons op psychologische behandelingen te vergroten. Een
van deze behandelvormen is Imaginaire Rescripting (ImRs). ImRs is een techniek
waarmee herinneringen uit het verleden bewerkt worden door middel van mentale
verbeelding, waarmee andere betekenisverlening ontstaat. Onderzoek toont aan
dat vroegere gebeurtenissen gerelateerd kunnen zijn aan het ontstaan van en de
ernst van de OCS-symptomen. Ook blijkt dat 80% van de patiënten met OCS mentale
beelden heeft van een directe of geassocieerde herinnering aan aversieve
vroegere gebeurtenissen. Wanneer deze negatieve gebeurtenissen bewerkt worden,
kan er mogelijk een afname in de dwangklachten bewerkstelligd worden. Inmiddels
zijn er enkele kleine studies gedaan bij patiënten met OCS en een
(deel)behandeling met ImRs en zijn de resultaten bemoedigend.

Het doel van deze studie is het uitbreiden van het tot nu toe beperkte
onderzoek naar de effectiviteit van ImRs bij de behandeling van OCS. De
primaire doelstelling is onderzoeken of het toepassen van ImRs na eerdere
ambulante ERP-behandeling, leidt tot klachtenafname bij patienten die niet of
te weinig hebben geprofiteerd van de ERP-behandeling (Y-bocs score van 16 of
hoger). Bij positieve resultaten kan er opnieuw onderzoek worden gedaan in de
vorm van een RCT, waarmee meer zicht komt op de effectiviteit van deze
behandelinterventie bij OCS. Ook zullen twee procesmaten worden opgenomen in
het onderzoek (Mastery en Kerncognities) om zo meer zicht te krijgen op de
werkingsmechanismen van ImRs bij OCD.

Het betreft een effectiviteitsstudie in de vorm van een gerandomiseerde single
case-design met herhaalde metingen (within-subject time-series design). Deze
studie is een experimentele studie die geschikt is voor onderzoek naar effecten
van behandeling waarbij de kans op spontaan herstel klein is. Dit is het geval
bij non-responders op eerdere ambulante CGT bij OCS.
De patiënten krijgen allemaal dezelfde interventie, maar worden random
toegewezen aan verschillende tijdsperiodes voor en na de behandeling, waarin de
symptomen 2-wekelijks worden gemonitord. Door de verandering in symptomen over
de tijd wekelijks te meten, kan de causale relatie tussen interventie en
behandelresultaat worden vastgesteld. De onderzoeksperiode van 11 weken wordt
opgedeeld in vier fasen:

T0: Screening
T1: Baseline 2.5-5.5 weken
T2: Actieve interventie (3 weken, 2x ImRs per week)
T3: Post-treatment fase 2.5-5.5
T4: Follow-up (na 3 maanden)

De interventie die wordt toegepast is ImRs. ImRs is een techniek uit schematherapie waarmee beelden bewerkt worden en de gebeurtenissen in een meer gewenste richting worden veranderd. De aversieve herinneringen uit de kindertijd worden herschreven waarmee de betekenis van de oorspronkelijke herinnering wordt veranderd ofwel een alternatieve, meer concurrerende herinnering wordt gevormd. ImRs is een effectieve therapeutische techniek die steeds breder wordt ingezet en steeds meer wordt onderzocht. Uit een recente meta-analyse blijkt dat ImRs effectief is voor de behandeling van negatieve herinneringen bij diverse psychische stoornissen zoals de depressieve stoornis, posttraumatische stress-stoornis, sociale fobie en ook OCS. Patiënten in dit onderzoek krijgen een voorbereidende sessie en zes sessies ImRs (twee sessies per week). De selectie van de herinnering die met ImRs bewerkt zal worden, zal plaatsvinden met behulp van de affectbrug. Een recente situatie die verband houdt met de dwangklachten met de bijbehorende emotionele belevingen dient hierbij als toegangspoort tot oorspronkelijke betekenisvolle ervaringen. Bij de eerste twee ImRs sessies zal de behandelaar de situatie herschrijven. In de volgende sessies zal patiënt als volwassene in beeld stappen en de situatie herschrijven. Indien nodig kan de behandelaar assisteren of eventueel zelf weer herschrijven (als de mogelijkheden van patiënt dit niet toelaat). In dit onderzoek wordt de ImRs als een opzichzelfstaande interventie beschreven, zonder toevoeging van andere behandelmethoden zoals cognitieve herstructurering. De behandelaars die de ImRs sessies uitvoeren, zijn al in getraind het toepassen van ImRs en zullen ook intervisie hebben. Ook zullen de ImRs sessies opgenomen (audio) worden en gescoord worden aan de hand van een compliance checklist.

De belasting bestaat uit het invullen van vragenlijsten en de afname van
interviews. ImRs zal twee keer per week worden toegepast met een duur van 60-90
minuten. De interviews worden ook twee keer per week afgenomen met een
gemiddelde duur van 15-30 minuten. Tevens vinden er verspreid over het
onderzoek vier meetmomenten plaats en duurt een meting ongeveer 60-90 minuten.