Klinische implementatie van het testen op Amyloïd geïnduceerde neurodegeneratie en Tau in de eerste lijn.

Cognitieve klachten hebben een brede differentiaal diagnose. Voor de huisarts
of specialist ouderengeneeskunde is het een uitdaging om het optimale
diagnostische traject en de optimale behandeling op te starten voor elke
patiënt. Bloedbiomarkers voor de ziekte van Alzheimer, en neurocognitieve
klachten in het algemeen, zouden hierbij kunnen helpen. De ziekte van Alzheimer
is de meest voorkomende vorm van dementie, in Nederland lijden ongeveer 200.000
mensen aan deze ziekte. Een accurate diagnose is belangrijk voor zowel de
patiënt als de mantelzorger om meer duidelijkheid te scheppen over de prognose
en verdere ondersteuning. Nu de eerste ziekte-modulerende therapieën
beschikbaar zijn in de VS en andere therapieën heden in ontwikkeling zijn, is
de noodzaak voor accurate en kosteneffectieve diagnostiek naar AD groot.

Helaas is het accuraat diagnosticeren van AD en andere dementieën in de eerste
lijn heden lastig. Vroege en atypische symptomen van AD worden vaak verkeerd
geïnterpreteerd of gemist door de huisarts of specialist ouderengeneesunde.
Pathologische veranderingen, die kenmerkend zijn voor deze ziekte zijn
veranderingen in amyloïd en tau, deze veranderingen worden normaal gesproken
gekwantificeerd middels het analyseren van liquor of door middel van een
PET-scan. Deze methodes zijn echter ofwel invasief ofwel erg duur waardoor deze
diagnostiek geen plaats heeft in de eerste lijn. Gezien de voorspelde toename
in vraag naar diagnostische testen voor AD is het belangrijk dat deze
diagnostiek plaats kan vinden in de eerste lijn op een kosteneffectieve en
accurate manier. Eerdere recente prospectieve en retrospectieve onderzoeken
laten zien dat verschillende bloedbiomarkers specifiek voor AD hier een grote
rol in zouden kunnen spelen.

De AD bloedtest is een volledig geautomatiseerd singlemolecule array (Simoa)
digitaal immunoassay-panel bedoeld voor de kwantitatieve meting van biomarkers
voor AD, astrocytendisfunctie en neurodegeneratie (bijvoorbeeld Amyloid-Beta-40
(Aβ40), Amyloid-Beta-42 (Aβ42), Glial Fibrillary Acidic Protein (GFAP) en
Neurofilament Light (NfL)). Bovendien suggereert recent bewijs uit meerdere
studies dat p-tau-isoformen zeer nauwkeurige detectoren zijn van AD-pathologie.
Samen zijn de meest veelbelovende bloedbiomarkers die specifiek zijn voor AD en
andere neurodegeneratieve ziektes.

Klinisch gezien voorspelt de combinatie van Aβ42/40 en GFAP, amyloïd
PET-positiviteit met een AUC ROC-curve van 88% (95% betrouwbaarheidsinterval
83-93%) wanneer APOE*4 en leeftijd in het model werden meegenomen. Dit is
vergelijkbaar met de prestatie van een combinaties tussen Aβ42/40 en p-tau.
Bovendien is NfL verhoogd bij alle vormen van dementie, vooral bij
frontotemporale dementie, waardoor wij ook andere vormen van dementie kunnen
opsporen. Cut-points en hun overeenkomstige sensitiviteit en specificiteit zijn
onlangs gedefinieerd voor het bovengenoemde AD plasma biomarker panel (Aβ40,
Aβ42, GFAP, NfL en pTau-181) door Verberk et al. (in preparation). Ook zijn
leeftijds- en ziektespecifieke referentiewaarden voor NfL eerder in studies
gedefinieerd. De precisie van eerdergenoemde biomarkers is acceptabel met
gemiddelde intra-assay CV's variërend van 6-15% en gemiddelde
reproduceerbaarheid tussen runs tussen 6,5% CV en 16% CV voor Aβ40, Aβ42, GFAP
en NfL.

Het huidige bewijs met betrekking tot het nut van deze plasma biomarkers is
beperkt tot zeer geselecteerde prospectieve en retrospectieve cohorten. Het
doel van deze studie is om een **eerste stap te zetten naar het identificeren
van het nut van deze plasma biomarkers in de eerste lijn. Dit doen we door
verbanden te onderzoeken tussen (een combinatie van) plasma biomarkers en
klinische werkdiagnose van de huisarts of specialist ouderengeneeskunde,
patiëntmanagement, gerapporteerde cognitieve klachten, globaal cognitief
functioneren en functioneren in iADL.

Het doel van deze studie is om de effectiviteit van bloedbiomarkers in de 1e
lijn te objectiveren middels:
(a) Het onderzoeken of plasma biomarkers geassocieerd zijn met de werkdiagnose
van de huisarts of specialist ouderengeneeskunde.
(b) Het vaststellen of de diagnose en patiënten management verschillen tussen
patiënten met en zonder plasma biomarkers die wijzen op onderliggende AD.
(c) Het verkennen associaties tussen plasma biomarkers en (1) de aard en ernst
van cognitieve klachten, (2) cognitieve prestaties en (3) het functioneren op
iADL niveau.
(d) Het kwalitatief identificeren van scenario's waar plasma biomarkers de
huidige zorg kan verbeteren.

Observationele studie met een eenmalige invasieve meting (venapunctie)

Het voordeel van deelname aan dit onderzoek is de bijdrage aan het
betrouwbaarder, kosteneffectiever en gemakkelijker maken van het diagnostisch
proces van AD en andere neurocognitieve stoornissen in de eerste lijn.
Uiteindelijk zal dit onderzoek bijdragen aan de verbetering van patiëntenzorg,
diagnostiek naar en prognose van AD. Bovendien kan verbetering van de
diagnostiek ten goede komen aan patiënten met de ziekte van Alzheimer doordat
zij in de toekomst een accurate behandeling krijgen. We streven ernaar om het
diagnostisch proces van neurocognitieve stoornissen betrouwbaarder en
gemakkelijker te maken in de eerste lijn en willen daarmee bijdragen aan het
beperken van de zorgkosten tijdens het verloop van deze ziekte. De groep
patiënten met cognitieve klachten die zich in de eerste lijn meldt, heeft baat
bij dit onderzoek, maar de deelnemers zelf niet. Het risico daarentegen is
verwaarloosbaar. Het risico dat gepaard gaat met bloedafname is minimaal en
bestaat uit het risico op een hematoom en een klein infectierisico op de
prikplaats. De CANTATE-PC-testbatterij bestaat uit klinische en tests en
vragenlijsten die op grote schaal zijn geïmplementeerd in het
AD-onderzoeksveld. Elke onderzoeker die deelnemers bezoekt, heeft de ervaring
en kennis om deze tests uit te voeren met minimale risico's.