Gepersonaliseerde nacontrole voor HPV-gerelateerde orofarynxkankerpatiënten door middel van bloedtesten

De incidentie van orofarynx (of keelholte) tumoren veroorzaakt door het Humaan
Papilomavirus (HPV) is de laatste jaren wereldwijd flink gestegen. In Nederland
is het percentage HPV-positieve orofarynxcarcinomen gestegen van 5% in 1990
naar ongeveer 50% in de afgelopen jaren. Hoewel HPV-positieve orofarynxkanker
patiënten over het algemeen een goede prognose hebben, bij 10-20% van deze
patiënten keert de tumor toch terug na behandeling met (chemo)radiotherapie, en
is er sprake van een recidief. Om recidieven na behandeling te kunnen
identificeren, worden deze patiënten opgevolgd middels nacontrole afspraken in
het ziekenhuis. Echter, deze opvolging is in Nederland georganiseerd naar het
idee van een 'one-size-fits-all' principe, waarbij er geen rekening wordt
gehouden met de grote variatie tussen patiënten in het risico om een recidief
te ontwikkelen. De opvolging bestaat doorgaans uit 17 ziekenhuisbezoeken over
een periode van 5 jaar na behandeling, waarbij er fysiek onderzoek door de
behandelend arts plaatsvindt. Echter, recente studies hebben aangetoond dat
deze manier van opvolgen niet accuraat genoeg is: niet alle recidieven kunnen
worden geïdentificeerd (sensitiviteit van 67%) en maar 1 op de 5 verdenkingen
blijkt daadwerkelijk een recidief te zijn (positief voorspellende waarde 20%).
Het gebruik van bloedtesten ('liquid biopsies') wordt beschouwd als een
innovatieve en veelbelovende methode voor de monitoring van kankerpatiënten. De
detectie van circulerend HPV DNA in het bloedplasma van HPV-positieve
orofarynxkanker patiënten lijkt een accurate marker voor het opsporen van
recidieven in een zeer vroeg stadium, wat de overleving en kwaliteit van leven
van deze patiënten zeer ten goede komt.

Het hoofddoel van dit onderzoek is het valideren van een bloedtest (liquid
biopsy) voor het detecteren van HPV DNA in het bloed, voor het aantonen van
eventuele recidieven in HPV-positieve orofarynxkanker patiënten na behandeling.
De accuraatheid van deze bloedtest zal worden vergeleken met de huidige
standaard nacontrole, bestaande uit ziekenhuisbezoeken en lichamelijk
onderzoek. Validatie van deze bloedtesten, op gestandaardiseerde momenten en
frequenties, is een essentiële stap richting implementatie in een klinische
setting.

Een multicenter, prospectieve studie, waarbij HPV-positieve orofarynxkanker
patiënten die worden behandeld en opgevolgd in een van de NWHHT centra in
Nederland worden geïncludeerd. Er is gekozen voor een enkelarmige
onderzoeksopzet, waarbij alle deelnemers, naast de bloedtesten, ook de huidige
standaardcontrole zullen krijgen. Op deze manier is het mogelijk om de
accuraatheid van de bloedtest direct te vergelijken met de standard of care. Er
zal bloed worden afgenomen eenmalig voor de start van de behandeling met
(chemo)radiotherapie, en iedere 2-3 maanden gedurende de eerste twee jaar na
het einde van de behandeling. Deze duur is gekozen omdat het overgrote deel van
de recidieven zich presenteren in de eerste 2 jaar na het einde van de
behandeling. Bloedsamples van externe centra zullen gecodeerd worden opgestuurd
naar het UMCU of het MUMC+ waar uit het bloedplasma DNA zal worden geïsoleerd
en de aanwezigheid van HPV DNA worden gedetecteerd middels digital droplet PCR
(ddPCR). Dit is een heel gevoelige PCR techniek, die kwantitatief de
aanwezigheid van DNA moleculen kan bepalen en reeds wordt toegepast voor
diagnostische toepassingen binnen de moleculaire diagnostiek onder ISO15189
richtlijnen.

Van alle proefpersonen zal 11 keer 30 ml bloed worden afgenomen. Deze
bloedafname momenten vallen samen met de afspraken in het ziekenhuis voor de
reguliere nacontrole (standard of care). Proefpersonen hoeven dus niet extra
naar het ziekenhuis te komen. Als extra handeling wordt er alleen bloed
afgenomen tijdens deze afspraak. Ook zal er eenmalig bloed worden afgenomen
voor aanvang van de behandeling. Het risico van deelname aan deze studie voor
proefpersonen is verwaarloosbaar. Het verzamelen van bloed wordt uitgevoerd
door een bekwaam en gecertificeerde medewerker van het ziekenhuis en zou
hoogstens kunnen leiden tot een bloeduitstorting en lokale pijn, welke normaal
binnen een paar dagen wegtrekken. Deelname aan dit onderzoek brengt minimale
tijdsbelasting en geen noemenswaardige risico's voor de gezondheid van de
proefpersonen met zich mee.