Het Effect van Virtual Reality Huiswerkoefeningen als Toevoeging aan de Gedragstherapeutische Behandeling voor Kinderen met Selectief Mutisme

Selectief mutisme (SM) is een zeldzame een angststoornis die in de jonge
kindertijd voor het eerst tot uiting komt. Kinderen met selectief mutisme
praten niet in bepaalde situaties waarin dit wel van hen verwacht wordt. Een
kind praat bijvoorbeeld thuis wel, maar durft op school niks te zeggen.
Selectief mutisme wordt behandelt met een gedragstherapeutisch protocol waarin
het kind stapsgewijs uitgedaagd wordt om te praten. De behandeling vindt
meestal plaats op school. Tijdens de COVID-19 lockdown moesten de therapeuten
gebruik maken van digitale middelen om kinderen met SM te behandelen. VRE
therapie is een bewezen effectieve methode voor de het behandelen van
angststoornissen. Dit leidde tot de ontwikkeling van de VR huiswerkoefeningen
als toevoeging aan de reguliere behandeling, met als doel kinderen met SM beter
te kunnen behandelen.

Hoofddoel:
- Onderzoek naar de effectiviteit van de gecombineerde behandeling *Spreken op
school, een kwestie van doen* met toevoeging van de VR huiswerkoefeningen.

Secundaire doelstellingen:
- Het identificeren van factoren die invloed hebben op de naleving van de VR
huiswerkoefeningen.
- Het identificeren van factoren die invloed hebben de behandeluitkomst van de
gecombineerde behandeling *Spreken op school, een kwestie van doen* met
toevoeging van de VR huiswerkoefeningen.
- Inzichtelijk maken hoe de angstervaring tijdens de VR huiswerkoefeningen zich
verhoudt tot de angstervaring tijdens de individuele therapie.
- Het verkennen van de onderliggende principes die bijdragen aan de
therapeutische werking van de VR huiswerkoefeningen.
- Het gebruik van de VR huiswerkoefeningen evalueren bij jonge kinderen met SM.

Single Case Experimental Design (SCED). Doormiddel van frequente metingen wordt
er een gedetailleerd beeld verkregen van de verandering in SM symptomen.
Hierdoor is het mogelijk om de werkzame elementen in een behandeling te
identificeren. Het gebruik van een SCED is toepasselijk voor innovatieve
behandelingen en bijzondere cliënt populaties. Ouders en leerkracht
beantwoorden 3 keer per week 9 korte ja/nee vragen over de SM symptomen.

Het onderzoek bestaat uit 5 verschillende fases en 6 meetmomenten:
T0: start baseline periode (Na ontvangst informed consent).
T1: Eerste deel van de behandeling (stap 1 tm 5).
T2: Tweede deel van de behandeling (stap 5 tm 10).
T3: Oefenfase (nadat alle stappen afgerond zijn).
T4: Na afronding van de behandeling.
T5: 3 maanden na afronding van de behandeling.

Bij de uitgebreide metingen (T0, T4 en T5) worden ouders om te rapporteren over
de gezinsfactoren en over het psychosociaal functioneren van de cliënt. De
leerkracht vult vragenlijsten in over het functioneren op school. De client
zelf ook één vragenlijst in. Bij de tussenmetingen (T1, T2 en T3) worden enkel
de meest belangrijke studievariabelen uitgevraagd: SM-symptomen.

De behandeling in dit onderzoek bestaat uit de reguliere gedragstherapie voor selectief mutisme (op basis van het protocol >Praten op school, een kwestie van doen) aangevuld met de VR huiswerkoefeningen. Het gedragstherapeutische protocol bestaat uit 10 stappen. Voor iedere stap zijn er VR huiswerkoefeningen beschikbaar, dit zijn dezelfde opdrachten als in de individuele therapie. Gezinnen krijgen een VR headset in bruikleen tijdens de studie. Zij worden aangemoedigd om meerdere malen, maar minimaal één keer per week te werken aan de VR huiswerkoefeningen.

De risico*s verbonden aan deelname zijn verwaarloosbaar en belasting is
mimimaal.

Risico*s: Met de VR huiswerkoefeningen kunnen kinderen thuis oefenen met
praten. Het is mogelijk dat kinderen spanning ervaren bij het doen van de
huiswerkoefeningen. Dit is echter noodzakelijk om het patroon van niet praten
te doorbreken. Ouders krijgen een overdracht van de therapeut over hoe zij hun
kind hierin het beste kunnen begeleiden. Kinderen kunnen mogelijk
bewegingsziekte ervaren bij het gebruik van de VR bril. Indien het kind
bewegingsziekte ervaart, dan kan het kind de VR bril af doen. Bewegingsziekte
is van korte duur en heeft geen lange termijn effecten.

Belasting: Ouders en kinderen hoeven voor de extra metingen niet extra naar de
poli te komen. Verschillende vragenlijsten maken onderdeel uit van de standaard
zorg. De belasting voor kinderen is minimaal. Kinderen wordt gevraagd om (samen
met ouders) op 3 momenten één vragenlijst in te vullen. Tijdens de individuele
therapie wordt het kind (middels het aanwijzen van en plaatje) gevraagd hoe het
gaat. Na de individuele therapie en na het doen van de huiswerkoefeningen wordt
het kind gevraagd naar de angstervaring. Ouders en kind wordt gevraagd om de VR
huiswerkoefeningen minimaal één keer per week voor een aantal minuten aan te
bieden. De oefeningen zijn speels en er wordt gebruik gemaakt van positieve
bekrachtiging.