Bepaling van de Sigma1-receptor bij de depressieve stoornis met behulp van SA4503 en Positron Emissie Tomografie

Een depressieve stoornis is een ernstige ziekte die vaak chronisch verloopt en
veel leed en schade veroorzaakt. De oorzaak van depressieve stoornissen is
grotendeels onbekend, deze is multifactorieel bepaald. Verondersteld wordt dat
zowel biologische, psychologische als sociale factoren spelen een rol spelen in
de etiologie. Ten aanzien van de biologische factoren is bekend dat
verschillende chemische boodschappers, ofwel neurotransmittersystemen een rol
spelen. Het wetenschappelijk onderzoek van de laatste decennia heeft zich
vooral gericht op het serotonerge systeem en in mindere mate het noradrenerge
systeem. Alle beschikbare antidepressiva oefenen hun effect uit via het
serotonerge of noradrenerge systeem. Alhoewel al langere tijd bekend is dat ook
andere neurotransmittersystemen betrokken zijn bij het ontstaan van de
depressie, is hier nauwelijks aandacht voor geweest. De medicamenteuze
behandelmogelijkheden voor de depressieve stoornis zijn nog verre van optimaal.
Weliswaar zijn de huidige antidepressiva redelijk effectief, toch ervaart een
substantieel deel van de patiënten hinderlijke bijwerkingen, hetgeen vaak leidt
tot ontrouw in de therapie. Ook reageert een deel van de patiënten onvoldoende
op de bestaande antidepressiva.
De sigma-receptor is reeds een aantal decennia geleden ontdekt. Vooral de
sigma1-receptor blijkt een rol te spelen bij tal van neuropsychiatrische
aandoeningen. Het is vooralsnog niet opgehelderd welke lichaamseigen stof aan
de sigma-receptor bindt. Stoffen die de sigma1-receptor stimuleren blijken een
antidepressieve werking te hebben. Verder is bekend dat alle antidepressiva een
matige tot hoge affiniteit hebben voor de sigma1-receptor, en dat toevoeging
van een sigma1-receptor-blokkerende stof het antidepressivum onwerkzaam maakt.
Er zijn aanwijzingen dat stoffen die de sigma1-receptor stimuleren zelfs
sterker en sneller werken dan een antidepressivum als ProzacR.

Het huidige onderzoeksvoorstel betreft onderzoek naar de verdeling en de
dichtheid van de sigma1-receptor in de hersenen. Met behulp van een PET-scan
worden patiënten met een depressie vergeleken met gezonde proefpersonen. Omdat
niet bekend is wat de invloed is van medicijnen op het aantal
sigma1-receptoren, worden alleen medicatievrije proefpersonen (patiënten en
gezonde vrijwilligers) onderzocht.
Onze hypothese is dat het aantal sigma1-receptoren toegenomen is bij mensen met
een depressieve aandoening. Een toename in het aantal sigma1-receptoren bij
depressieve mensen is een verdere onderbouwing voor de rol van de
sigma1-receptor bij depressie, en brengt nieuwe therapeutische mogelijkheden
een stap dichterbij.

Het betreft een observationeel onderzoek, met controlegroep. Het gaat om een
pilot studie. De te bestuderen groepen (patienten en controle personen) zijn
klein (10 versus 10)

Proefpersonen moeten een dagdeel investeren in het PET-scanonderzoek. Op een
andere dag vinden de afname van de vragenlijsten (half uur ) en het
informatieve gesprek (half uur).
Voor het onderzoek met de PET-scan geldt dat sprake is van stralingsbelasting,
die 1,26 mSv bedraagt. Dit is een acceptabele dosis, die ruim binnen de norm
valt die de WHO stelt. Het is niet te verwachten dat een dergelijke dosis enig
merkbaar nadelig effect zal hebeen op de proefpersoon.
Het onderzoek duurt twee uur, waarvan anderhalf uur in de camera doorgebracht
wordt. Dit is een vrij lang onderdeel van het onderzoek, doch niet echt
belastend. Het is onze ervaring dat mensen vaak in slaap vallen tijdens het
onderzoek in de camera.
Wel belastend is het inbrengen van de arteriële canule en het veneuze infuus.
Het inbrengen van de arteriële lijn geschiedt onder verdoving.
Bij een eerder PET-onderzoek met depressieve mensen is gebleken de belasting
acceptabel was. Vooral goede uitleg vooraf maakte dat patienten en gezonde
vrijwilligers weloverwogen voor het onderzoek kozen.