Onderzoek naar geindiceerde preventie van depressie en angst bij bewoners van verzorgingshuizen

De Nederlandse bevolking veroudert in hoog tempo. Overheidsbeleid richt zich op
mogelijkheden om zo lang mogelijk in eigen omgeving te blijven wonen en
functioneren. Ouderen verhuizen pas naar een verzorgingshuis als ondersteuning
thuis niet meer toereikend is. Hierdoor wordt de populatie in deze settings
kwetsbaarder. Psychiatrische ziekte, vooral depressie en angst, komt veel voor
bij ouderen in verzorgingshuizen. Geschat wordt dat 30% van de bewoners
symptomen heeft van depressie en angst, zoals lusteloosheid, eenzaamheid en
gevoelens van hopeloosheid. Bovendien ontwikkelt 10% van de bewoners met deze
symptomen een depressieve stoornis of een angststoornis. Deze aandoeningen
hebben bij ouderen een slechte prognose, hebben een grote impact op hun
welbevinden, en leiden tot hogere mortaliteit.
In de verzorgingshuizen bieden verzorgenden en verpleegkundigen momenteel
dagelijkse zorg en begeleiding, terwijl de huisarts de medische
verantwoordelijkheid heeft. De zorg richt zich vooral op somatische verzorging,
op beperkingen en op voorkomende medische problematiek. Ouderen in
verzorgingshuizen, maar ook hun begeleiders, vinden het vaak lastig om
psychische klachten te onderscheiden van de gevolgen van hun fysieke
veroudering. Een duidelijke hulpvraag ontbreekt daarom ook vaak.
Momenteel worden symptomen van depressie en angst bij ouderen slecht (h)erkend
en worden specifieke interventies zelden op systematische wijze aangeboden. Er
bestaan echter verschillende effectieve behandelingen voor deze stoornissen die
bij verschillende gradaties van de klachten kunnen worden ingezet, waardoor
ernstige aandoeningen in belangrijke mate te voorkomen zijn.

Binnen dit project wordt onderzocht of de inzet van een geïndiceerd
preventieprotocol, zo veel mogelijk op maat van de individuele bewoner, de
incidentie van depressie en angststoornissen na twee jaar kan verminderen ten
opzichte van controlegroep die gebruikelijke zorg krijgt. Tevens zal de
haalbaarheid en kosteneffectiviteit van een dergelijke opzet in verschillende
verzorgingstehuizen in Amsterdam worden beoordeeld.

Gerandomiseerd klinisch interventie onderzoek

De stapsgewijze aanpak bestaat uit een eerste interventie gericht op psycho-educatie met behulp van zelfhulp-programma>s en vervolgens keuze uit verschillende ondersteuningsmogelijkheden, variërend van een medisch consult vanuit een psycho-somatische invalshoek tot geschikte vormen van kortdurende psychotherapie. Wanneer hierna voortgezette behandeling noodzakelijk blijkt wordt de bewoner doorverwezen naar gespecialiseerde hulpverlening.

De screening van de bewoners vindt plaats door middel van een vragenlijst die
door de eigen begeleiders wordt aangeboden. De belasting per vragenlijst is 10
* 15 minuten. Bij bewoners die in aanmerking komen voor deelname aan het
stepped care project vindt vervolgens een gestandaardiseerd interview plaats in
de eigen woonomgeving. De belasting per interview is 15 - 30 minuten. Bewoners
die geincludeerd worden ontvangen vervolgens vragenlijsten na 3, 6, 9, 12 en 24
maanden en worden na 12 en 24 maanden nogmaals geïnterviewd. De belasting van
deze vragenlijsten is 20 * 25 minuten. Aangezien de interventies een
aanvulling betekenen op de huidige zorg is de inschatting van een risisco nihil.
Voordelen van dit project voor bewoners van de verzorgingshuizen zijn dat de
klachten eerder worden herkend, zorgvuldiger vervolgd en op maat behandeld
worden, omdat onderscheid wordt gemaakt in verschillende gradaties van de
klachten en bijpassende interventies.