Neurale basis van cognitief-emotionele informatieverwerking bij alexithymie en verbanden met genetische polymorfismen

Alexithymie * letterlijk *geen woorden voor gevoelens** is een
persoonlijkheidskenmerk met een vrij hoge prevalentie van ongeveer 5-10% van de
bevolking. Er is sprake van problemen met het identificeren en verwoorden van
emoties. Alexithymie hangt samen met een sterk verhoogd risico op
psychiatrische symptomen, met name somatoforme stoornis, depressie en
angststoornissen. Eerder onderzoek heeft uitgewezen dat personen met
alexithymie moeite hebben met emotionele informatieverwerking, zoals het
herkennen van emoties op basis van gelaatsuitdrukkingen. Wat er in de hersenen
gebeurt tijdens dergelijke informatieverwerking bij mensen met alexithymie, is
onbekend. Dit onderzoek is er op gericht daar meer duidelijkheid in te brengen.
Ook wordt onderzocht of genetische polymorfismen die met alexithymie in verband
zijn gebracht samenhangen met vermindere activatie van hersengebieden die
betrokken zijn bij de koppeling van emoties en woorden.

Het onderzoek is relevant omdat het bijdraagt aan het begrip over hoe de
menselijke hersenen emotionele informatie verwerken en gevoelens met woorden in
verband brengen. Voorts zal het bijdragen aan het begrip van genetische
invloeden op gedrag en gezondheid.

De rol van hersengebieden die belangrijk zijn voor de verwerking van emotie en
context (amygdala en hippocampus) te onderzoeken bij mensen met verhoogde
scores op een alexithymie-vragenlijst. Deze hersenactivatie wordt vervolgens in
verband gebracht met relevante genetische polymorfismen.

Het onderzoek richt zich op twee taken, die proefpersonen met en zonder
alexithymie in de MRI-scanner zullen maken, terwijl de activiteit van hun brein
gescand wordt. De eerste taak betreft het leren van associaties tussen
emotionele plaatjes en woorden. De plaatjes worden genomen uit het
International Affective Picture System (IAPS) en worden op een scherm
gepresenteerd tezamen met een emotioneel woord van dezelfde valentie, maar
semantisch relatief ongerelateerd (bijv. een plaatje van een pistool en het
woord "ziekte"). Woorden worden geselecteerd uit een database van woorden
waarvan ratings bekend zijn voor valentie en arousal. Proefpersonen wordt
gevraagd de woorden en plaatjes te leren in de associatie waarin ze aangeboden
worden, en worden meteen na de scansessie getest op hun geheugen hiervoor. Een
neutrale conditie (emotioneel neutrale plaatjes en woorden) zal eveneens
geïncludeerd worden. De taak wordt gescand in een event-related design, zodat
de trials onderling gemengd kunnen worden, en zodat de geheugenprestatie op de
test na de scansessie gecorreleerd kan worden aan de hersenactiviteit. De taak
zal bestaan uit 96 trials, 24 positieve emotionele stimuli, 24 negatieve
emotionele stimuli, 24 niet-emotionele stimuli, and 24 fixatie stimuli (enkel
een kruisje) als "base-line". Trials worden gescand met een SOA van 6 s en een
TR van 3s. Deze parameters zijn gebaseerd op eerdere succesvolle event-related
fMRI studies van associatieve encodering. De tweede taak betreft het
werkgeheugen, waarbij emotionele informatie verwerkt moet worden. Dergelijke
werkgeheugenprocessen zijn cruciaal voor emotie regulatie. Proefpersonen wordt
gevraagd een emotie op foto*s van gezichten van acteurs (bijv. met een
angstige gelaatsexpressie) te benoemen in stilte, en dit woord (*bang*)
vervolgens te vergelijken met een hierna op het scherm gepresenteerd woord
(bijvoorbeeld *lang*) en te bepalen of het rijmt met dit woord.
Data worden geanalyseerd met behulp van GLM in BrainVoyager QX.

Proefpersonen moeten tijdens de fMRI sessies gedurende periodes van 15 minuten
stil liggen. Ze worden blootgesteld aan een magnetisch veld van 3 Tesla en snel
wisselende magneetgradiënten. Deze veldsterkten worden al lange tijd
routinematig in (f)MRI onderzoek toegepast. Tot op heden zijn er geen nadelige
effecten van bekend. De belasting van het onderzoek schatten wij in als zeer
laag. Deelname aan het onderzoek levert geen verhoogd risico op.
Verder zal een buisje bloed (10 ml) afgenomen worden voor het bepalen van COMT
en serotonine (5-HT) transporter gen (5-HTT) functionele polymorfismen.