Verschillende typen van motorisch leren in patienten met vroege psychose

Schizofrenie is de psychiatrische ziekte met de slechtste prognose. De
prevalentie is circa 1%, de ziekte start op jonge leeftijd en heeft vaak een
chronisch beloop. Hoewel er veel onderzoek is gedaan naar de pathofysiologie
van schizofrenie, blijft het onduidelijk welke onderliggende neurobiologische
factoren de ziekte veroorzaken. Naast postieve en negatieve symptomen zijn er
ook vaak zgn. neurologische *soft signs*.
Veel verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat een aantal
neuropsychologische functies, zoals b.v. werkgeheugen, selectieve aandacht,
verbaal geheugen en expliciet leergedrag, verstoord kunnen zijn in schizofrene
patiënten. In neuro-imaging studies vertonen schizofrene patiënten bij bepaalde
taken andere patronen van hersenactiviteit dan gezonde controlepersonen. Op
basis hiervan zijn er een aantal theorieën ontwikkeld over de onderliggende
pathofysiologie, waarvan de meeste voorstellen dat met name afwijkingen in de
frontale en temporale hersengebieden een rol spelen. Hoewel de
dopamine-hypothese veel belang toekent aan de basale ganglia, een deel van de
hersenen dat betrokken is bij het aanleren van motorische vaardigheden, is er
tot op heden weinig aandacht besteed aan motorisch leergedrag in
schizofrenie-patiënten. Een recente theorie stelt dat de verschijnselen bij
schizofrenie zijn gebaseerd op een verstoring van het
cortico-cerebellair-thalamo-corticale circuit (CCTCC). De snelle *on-line
feedback* tussen de cortex en het cerebellum via de thalamus, die nodig is om
een vloeiende coordinatie tussen denkprocessen en motorische activiteit
mogelijk te maken, zou in schizofrenie-patiënten zijn verstoord, wat leidt tot
een *cognitieve dysmetrie*.

Door middel van drie verschillende motorische leertaken het (dys)functioneren
van verschillende, bij schizofrenie mogelijk afwijkende hersendelen
onderzoeken: de hersenstam, de kleine hersenen en de basale ganglia.

Het onderzoek bevat drie verschillende taken:
1. Sequentiële motorische vaardigheidstraining: Proefpersonen moeten op een
toetsenbord zo snel en accuraat mogelijk met hun niet-dominante hand telkens
vier toetsen in een bepaalde volgorde intoetsen. Elke trial duurt 30 seconden
en wordt gevolgd door 30 seconden pauze. Dit wordt twaalf keer herhaald. Twee
uur later, nadat de andere twee metingen zijn gedaan, worden nogmaals 2 trials
gedaan, met daartussen weer 30 seconden. 24 uur later worden er opnieuw 2
trials gedaan. Duur:12 + 2 + 2 minuten
2. Oognkipper-conditionering: proefpersonen kijken naar een film op een
beeldscherm. Er wordt lichtgewicht apparatuur om oogknipperbewegingen te meten
op het hoofd van de proefpersoon bevestigd en ook krijgt de proefpersoon een
koptelefoon op. In een random volgorde krijgt de proefpersoon een luchtpufje op
zijn oog, wat gevolgd wordt door een reflexmatige oogknipperbeweging. Deze
luchtpuf wordt soms voorafgegaan door een toon via de koptelefoon, waardoor de
proefpersoon leert zijn oog te knipperen op het moment van de luchtpuf. De
uitkomst van deze proef is hoe snel de proefpersoon reflexmatig zijn oog zal
leren te knipperen op het moment van de luchtpuf, wanneer hij de toon hoort.
Duur 50 minuten.
3. Saccade-adaptatie: De proefpersoon krijgt een band met twee
infrarood-camera*s op het hoofd bevestigd, waarmee de oogbewegingen kunnen
worden geregistreerd. De proefpersoon wordt gevraagd naar een rood stipje te
kijken, wat af en toe van positie verspringt. De daaropvolgende reactieve
saccades worden bekeken. Na een korte baseline meting waarmee de
saccade-eigenschappen zoals precisie, snelheid en latentie kunnen worden
bepaald, begint het adaptatieparadigma. De rode stip die eerst 25 graden naar
rechts springt, wordt tijdens de reactieve saccade 5 graden naar links terug
verplaatst Hierdoor lijkt het alsof de reactieve saccade te groot was. Bij
herhaling van deze stimulus zal de proefperoon geleidelijk en onbewust de
amplitude van de reactieve saccade aanpassen. De uitkomst is hoe snel de
proefpersoon de amplitude van de reactieve saccade verkleint. Duur: 15 minuten.

niet-invasieve psychofysiologische metingen gedurende 3 uur (incl pauzes). In
een andere sessie wordt alleen bij de patiënten de psychopathologie en de
extrapiramidale symptomen bepaald.

I.v.m. de niet invasieve onerzoek, is er geen risico voor de proefpersonen en
patiënten.